Utkast: Jul. 28, 2013


Baldur oygangan adem




Nashid



ughur turekliri


atlanduk


uygur


Uyghur

History

People talking about Uyghurs must always be aware that almost each modern nation designation represents only one particular people of many different peoples who became on culture over the course of the History. Thus we call the Chinese by the name of only one of many "ethnos" who played a role in "Chinese" history. In other cases we even call a particular people by different names. In case of my people, Americans call us "Germans," a word originating from a Celtic designation for one tribe whose name was "Tongrer". Some Slavic peoples call us "Swabes," which is the name of only one of our peoples. Latin speaking Europeans call us "Aleman," which was just another tribe. Our own designation is "Deutsch," definitely a Celtic name. Uyghur is our designation for the peoples of East Turkistan, and we are aware that only a part of the contemporary Uyghur population can be regarded as "pure" descendants of the people who once ruled Mongolia. Tocharians, Ärya, Saka, Basmil, Karakhanids and many other peoples, who all became part of the modern Uyghur Nation, are -theoretically- legal designations for the Uyghur people. No matter what we call them, Uyghurs must be regarded as the indigenous people of East Turkistan. Uyghurs are a people with a long and amazing history that stretches back more than 4,000 years, which started with the arrival of representatives of the proto-European race, a people very similar to the ancient peoples of Russia and Northern Europe. Somewhat later, typical representatives of at least two branches of the gracile and darker complexioned Mediterranean sub branch of the greater European race appeared in the South and West, and in the eastern regions very unique representatives of a "proto-Tibetan" race mixed with the proto-Europeans. Note that this dolichocephalous race with a narrow face, very high orbits and very pronounced cheekbones had racially and culturally nothing to do with the Chinese of past and present. In the Iron Age - or possibly much earlier - the ancient Hu-Chieh, who also are known as Kao-ch'e, settled to the North of the peoples of East Turkistan. Ancient Chinese sources say the Hu-Chieh were from a Dinlin origin. To the North of Hu-Chieh settled the Dinlin (T'ieh-lê) Turks, whom Oshanin called the "legendary blond race of Central Asia". Further north settled another race of "red haired and green eyed Barbarians" known as the ancient Hja-g'ja-sz (Chien-Kun) Turks, designated by our scholars as "Yennisey Kirkiz". The Hja-g’ja-sz became the most important enemy of the Hu-Chieh/Kao-ch'e in the days Hu-Chieh ruled over all of Mongolia. This Hu-Chieh/Kao-ch'e we designate as "historical Uyghurs" were originally a Southern Altaic people, who may have had originated in the vast region from Hovd to Semipalatinsk. This means that they originated from a region that included large parts of Djungaria, which was, is and (hopefully) forever will be part of East Turkistan. Iron ties always connected the peoples of the northern Oasis cities and the Altaics. Therefore the Hsiung-Nu Batur Tangriqut also attacked Hu-Chieh when conquering the Yueh-chi. It is written that the Hu-chieh/Uyghur of the 175 B.C. had been "under the control of the Yueh-chi up to that time" (History of Early Civilizations of Central Asia. Vol. 2, p.175). Somewhat later the Hsiung-Nu Chih-chih attacked the ancient Turpanliks before he finally did what was the original reason of his mission: attacking the Hu-chieh/Uyghur to the North of the ancient Turpanliks These ancient ties makes clear why the conquest of the Turpan region by the "historical Uyghurs" was so peaceful: "Literature kept alive its former intellectual activity," the "Buddhist and Nestorian" character of the "old Tocharian country" (Grousset) was left untouched, and agriculture, which still is the main profession of the Turpanliks, was improved. The "historical Uyghurs" neither killed the "Tocharians" nor drove them out of East Turkistan. The result of the historical Uyghur "conquest" was that the people of the Northern Oasis cities and the "historical Uyghurs" melted together to become one part of the modern Uyghur Nation.

continuo


habar Al jazeradin

 
 
المصدر:الجزيرة
 
 

المسلمين المنسيين في أنحاء المعمورة، الذين لم يعودوا يجدون أحدا يعنى بأمرهم.

1

"
كان المسلمون في شنغيانغ يشكون من التضييق عليهم في العبادة ومنعهم من الحج. كما كانوا يشكون من حرمانهم من الوظائف الحكومية وتفضيل الصينيين من عرق الهان عليهم
"
لم أفاجأ كثيرا بانفجار غضب المسلمين في شنغيانغ، ذلك أنني أحد الذين عرفوا معاناة الإيغوريين منذ أن زرت بلادهم قبل ربع قرن، ووقفت على آثار الذل والقهر والفقر في حياتهم. وقتذاك نشرت عنهم عدة استطلاعات في مجلة العربي طورتها في وقت لاحق وصدرت ضمن سلسلة عالم المعرفة بالكويت في كتاب عنوانه الإسلام في الصين.

كانت تلك الزيارة بداية علاقة لم تنقطع مع الإيغوريين، سواء في باكستان المجاورة، أو في تركيا التي لا يزالون يعتبرون أن ثمة نسبا يربطهم بها، رغم أن بلادهم صارت شنغيانغ (المقاطعة الجديدة) بعد شطب الاسم الأصلي وحظره، بحيث لم يعد أحد يجرؤ على أن يذكر اسم تركستان الشرقية الذي كان معترفا به قبل أن تبتلعها الصين في أواخر القرن التاسع عشر.

هذه العلاقة وفرت لي بشكل شبه منتظم كما من المعلومات، اعتمدت عليها في كتابة مقالات عدة، نشرت في العقدين الأخيرين في الصحف العربية، خصوصا مجلة المجلة التي كانت تصدر من لندن.

وكان رجاء الإيغوريين المقيمين في باكستان بالذات، أن لا أشير إلى أسمائهم، لأن ذلك يعرضهم للخطر حين يذهبون إلى بلادهم بين الحين والآخر، وهو ما قدرته واستوعبته، بعد درس قاسٍ وبليغ تلقيته من تجربة مماثلة مررت بها في وقت سابق، حين زرت الاتحاد السوفياتي وكتبت عن أوضاع المسلمين هناك، وكان أحد مصادري شاب من النشطاء لم أذكر اسمه، ولكن أحد رفاقه وشى به.

وعلمت فيما بعد أنه حوكم وأعدم. وهى الواقعة التي ما زالت تشعرني بالحزن حتى الآن. حيث لم أعرف بالضبط ما إذا كانت لقاءاته معي هي تهمته الوحيدة، أم أن هناك اتهامات أخرى نسبت إليه.

أول إشارة فتحت عيناي على حقيقة معاناة المسلمين الإيغور وقعت في اليوم الأول من وصولي إلى عاصمتهم أورومشى، إذ سألت عن فرق التوقيت لكي أضبط ساعتي، وفوجئت بأن كثيرين هناك ضبطوا ساعاتهم على توقيت باكستان لا الصين. وهو ما أثار فضولي، لأنني طوال الوقت ظللت أتحرى إجابة السؤال، لماذا يعتبر الإيغوريون أنهم جزء من العالم الذي تمثله باكستان، وليسوا جزءا من البلد الذي يعيشون في رحابه منذ نحو 150 عاما؟

2

كنت قد حملت معي من الكويت حقيبة ملأتها بالمصاحف متوسطة الحجم، بعدما أدركت من زيارة سابقة للاتحاد السوفياتي وقتذاك أن المصحف هو أثمن هدية يمكن أن يقدمها القادم من العالم العربي أو الإسلامي إلى من يصادفه من أبناء البلاد الشيوعية.

لاحظت في شنغيانغ أن المساجد التي زرتها لم تكن بها مصاحف. وكل ما شاهدته هناك كان بعض الأواني الخزفية التي كتبت عليها بحروف عربية عبارات مثل "لا إله إلا الله" و"محمد رسول الله" و"الله أكبر".

ولا أنسى منظر أحد الأئمة حين قدمت إليه نسخة من المصحف، فظل يقبله وهو يبكي، ولا مشهد الشاب الذي جاءني ذات مرة ليتوسل إلي أن أعطيه مصحفا لكي يقدمه مهرا لمحبوبته التي ينوى الزواج منها.

التواصل مع الناس كان مستحيلا، ليس فقط بسبب اللغة، ولكن أيضا لأن الصينيين ممنوعون من الحديث للأجانب. والحصول على المعلومات كان صعبا للغاية. ولم ينقذني من المشكلة سوى اثنين من الإيغور. أحدهما عمل في السعودية والثاني كان أبوه قد درس في الأزهر، ويعرف بعض الكلمات العربية المكسرة.

ذهبت إلى صلاة الجمعة في المسجد الكبير بأورومشى، ولاحظت أن أغلب المصلين يرتدون الثياب البيضاء وأغطية الرؤوس من ذات اللون، لكن الواحد منهم يؤدي الحركات من ركوع وسجود وهو صامت تماما، وقيل لي إن أغلبهم لا يعرف كلمة واحدة من القرآن، وإنهم يعتبرون الجمعة يوم عيد، فيتطهرون ويستحمون ويرتدون الثياب البيضاء، ويتعطرون قبل ذهابهم إلى المسجد، ثم يصطفون ويؤدون الحركات بكل خشوع دون أي كلام. وأذكر أنني قلت وقتذاك أن هؤلاء أكثر ورعا من كثيرين يحفظون الكلام. لكن صلواتهم تخلو من أي أثر للخشوع.

كنت أعرف أن الإسلام وصل إلى الصين في عهد الخليفة الثالث عثمان بن عفان عن طريقين، الأول طريق البر الذي عرف لاحقا باسم طريق الحرير، وكان الفرس هم الذين أوصلوا الإسلام إلى مناطق الشمال، ومن بينها تركستان الشرقية، ولذلك فإن الكلمات الفارسية تستخدم في المصطلحات الدينية (الصلاة عندهم تسمى "نماز" والوضوء وظوء).

الطريق الثاني عبر البحر، وقد سلكه التجار العرب الذين جاؤوا من حضرموت ومناطق جنوب اليمن، وأوصلوا الإسلام إلى الجزر الإندونيسية وكانتون في جنوب الصين، وقد شاهدت بعضا من مقابر أولئك العرب الذين كتبت على شواهدها آيات القرآن الكريم.

وقتذاك كان المسلمون في شنغيانغ يشكون من التضييق عليهم في العبادة ومنعهم من الحج. كما كانوا يشكون من حرمانهم من الوظائف الحكومية وتفضيل الصينيين من عرق "الهان" عليهم.

وهؤلاء الأخيرون أصبحوا يتحكمون في كل شيء. هم أصحاب السلطة وأصحاب القرار. في الوقت ذاته فإنهم كانوا يعبرون عن القلق الشديد إزاء استمرار تلاعب الحكومة بالتركيبة السكانية للإقليم. إذ في الوقت الذي كانت تستقدم فيه أعدادا كبيرة من الهان من أنحاء الصين، فإنها كانت تقوم بتهجير الإيغور من مقاطعتهم إلى المدن الصينية الأخرى. وهو ما أدى في الوقت الحاضر إلى تراجع نسبة المسلمين الإيغور في شنغيانغ، إذ وصلت نسبتهم إلى 60٪ فقط من السكان بعد أن كانوا يمثلون 90٪.

3

"
لم تكن هذه بداية غضب سكان الإقليم الأصليين، ولكنها كانت حلقة في سلسلة الصدامات التي لم تتوقف منذ أن اجتاحت الصين تركستان الشرقية في عام 1933 وضمتها رسميا في عام 1949
"
لم تتوقف السلطات الصينية عن محاولة تذويب المسلمين الإيغوريين في المحيط الصيني الكبير وطمس هويتهم. آية ذلك مثلا أنها قررت منذ سنتين نقل مائة ألف فتاة إيغورية من غير المتزوجات (أعمارهن ما بين 15 و25 سنة) وتوزيعهن على مناطق مختلفة خارج شنغيانغ. الفتيات كن يجبرن على السفر، دون أن تعلم أسرهن شيئا عن مصيرهن، وكان ذلك من أسباب ارتفاع نسبة الاحتقان ومضاعفة مخزون الغضب بينهم.

وفي الأسبوع الأخير من شهر يونيو/حزيران الماضي قام العمال الإيغور بتمرد في مصنع للألعاب مقام قرب مدينة شنغهاي في جنوب البلاد، وهؤلاء عددهم سبعمائة شخص، كانوا قد هجروا إلى مناطق "كونغدوغ" التي أقيم المصنع بها.

وقد أعلنوا تمردهم لسببين، الأول أن أجورهم لم تصرف منذ شهرين، والثاني أن إدارة المصنع رفضت أن تخصص مساكن تؤوي المتزوجين منهم، التمرد أخذ شكل الإضراب عن العمل. لكن رد الفعل من جانب إدارة المصنع كان عنيفا. إذ تجمعت أعداد كبيرة من العمال الآخرين الذين ينتمون إلى أغلبية الهان (قدر عددهم بخمسة آلاف) واقتحموا مكان تجمعهم "لتأديبهم"، واشتبك معهم الإيغوريون الغاضبون. وحسب شهود عيان فإن الاشتباك استمر من التاسعة مساء إلى الخامسة في صباح اليوم التالي، حين تدخلت الشرطة وفضته.

البيان الرسمي ذكر أن اثنين من الإيغوريين قتلا، ولكن الإيغوريين أصروا على أن الذين قتلوا من شبابهم يتراوح عددهم بين خمسين ومائة، أما الذين تم اعتقالهم أو فقدوا فقد قدر عددهم بالمئات.

المهم أن هذه الأخبار حين وصلت إلى شنغيانغ، فإن أهالي العمال بدؤوا يسألون عن أبنائهم وبناتهم الذين لم يعرف مصيرهم. وحين مر أسبوع واثنان دون أن يتلقوا جوابا، فإنهم خرجوا في مظاهرة سلمية رفعت فيها صور المفقودين، وحين تصدت لهم جموع الهان ورجال الشرطة حدث الصدام الدموي الذي قال البيان الرسمي إن ضحاياه كانوا 150 من الإيغوريين، في حين ذكرت تقديرات الطرف الآخر أن عدد القتلى يزيد على أربعمائة منهم.

لم تكن هذه بداية غضب سكان الإقليم الأصليين، ولكنها كانت حلقة في سلسلة الصدامات التي لم تتوقف منذ أن اجتاحت الصين تركستان الشرقية في عام 1933 وضمتها رسميا في عام 1949. وظلت كل انتفاضة للإيغوريين تقابل بقمع شديد بدعوى أنهم انفصاليون تارة وإرهابيون أخيرا، حتى قيل إن ضحايا القمع الصيني قدر عددهم بمليون مسلم ومسلمة.

الانتفاضة هذه المرة كانت أكبر من سابقاتها، الأمر الذي اضطر الرئيس الصيني إلى قطع اجتماعاته في قمة روما والعودة سريعا إلى بكين لاحتواء الموقف المتدهور في شنغيانغ. إذ من الواضح أن المسلمين هناك ضاقوا ذرعا بإذلالهم وحرمانهم من تولي الوظائف الرسمية، ومنعهم من صوم رمضان وأداء فريضة الحج ومصادرة جوازات سفر كل الإيغوريين لعدم تمكينهم من الحج إلا عبر الوفود التي تنظمها الحكومة، وتشترط أن يودع الراغب في الحج ما يعادل ستة آلاف يورو لدى الحكومة (وهو ما يعني إفقار أسرته)، وأن تتراوح سنه ما بين خمسين وسبعين سنة.

4

"
مأساة شعب الإيغور أنهم يعيشون في قبضة دولة كبرى ظلت متماسكة عبر التاريخ.. وأن بلادهم شاسعة وغنية.. وأنهم مسلمون، ينتمون إلى أمة منبوذة في العالم، وتمثلها أنظمة لاهية ومهزومة سياسيا وحضاريا
"
مأساة شعب الإيغور (الكلمة في اللغة القديمة تعني المتحد أو المتحالف لأنهم كانوا في الأصل عدة قبائل ائتلفت فيما بينها) تكمن في ثلاثة أمور، الأول أنهم يعيشون في قبضة دولة كبرى ظلت متماسكة عبر التاريخ، لم تتعرض للتفكك كما حدث مع الاتحاد السوفياتي مثلا.

الثاني أن بلادهم الشاسعة (1.6 مليون كيلو متر مربع تمثل خمس مساحة الصين وثلاثة أضعاف بلد مثل فرنسا) تتمتع بوفرة ثرواتها الطبيعية. إذ يقدر احتياطي النفط لديها بنحو ثمانية مليارات طن، ويجري في الوقت الحاضر استخراج 5 ملايين طن منه كل يوم.

هذا إلى جانب أنها تنتج ستمائة مليون طن من الفحم الحجري. وبها ستة مناجم يستخرج منها أجود أنواع اليورانيوم، إضافة إلى وجود معادن أخرى على رأسها الذهب، والأمر الثالث أنهم مسلمون، ينتمون إلى أمة منبوذة في العالم، وتمثلها أنظمة لاهية ومهزومة سياسيا وحضاريا.

هم ليسوا مثل البوذيين في التبت الذين يتعاطف العالم مع قضيتهم. ولا مثل كاثوليك إيريان الغربية الذين وقفت الدول الكبرى مع استقلالهم عن إندونيسيا. ولا وجه لمقارنتهم باليهود الذين واجهوا مشكلة في أوروبا فقررت الدول المهيمنة حلها عن طريق تمكينهم من اقتلاع شعب فلسطين وإقامة دولة لهم على أرضهم.

استطرادا من هذه النقطة -وللعلم فقط- فان حجم التبادل التجاري بين الصين والدول العربية في العام الماضي 2008 وصل إلى 133 مليار دولار. وهذا الرقم يزيد سنويا بمعدل 40٪، وللعلم أيضا فإنه في الوقت الذي كان فيه مسلمو الإيغور يسحقون كانت 1100 شركة صينية تقيم المعرض الثالث لمنتجاتها في دبي.

للعلم كذلك قال لي أحد المسلمين الصينيين الذين يجيدون العربية إنه يكلف بمصاحبة وفود الحج الرسمية التي تزور الدول العربية بعد أداء الفريضة، وتلتقي بقادتها ومسؤوليها. وقد فجع صاحبنا لأنه أثناء تلك اللقاءات فإن أحدا من القادة العرب لم يحاول أن يسأل الوفود التي رافقها عن أحوال المسلمين في الصين، الذين تقدرهم المصادر التركية بستين مليون نصفهم من الإيغور.


Kina: 140 uppges döda i kravaller

Minst 140 människor har dödats i oroligheter i den kinesiska provinsen Xinjang, enligt en taleskvinna för regeringen.

Dessutom har över 800 människor skadats och flera hundra har gripits, enligt nyhetsbyrån Nya Kina.

Siffrorna skiljer sig avsevärt från uppgifterna i kinesiska medier i går, då några få personer uppgavs ha dödats. Då förklarade den statliga nyhetsbyrån Xinua News Agency att kravallerna hade utlösts av ett tusental personer i provinshuvudstaden Urumqi, skriver AP.

De ska ha krävt en undersökning av ett slagsmål mellan uigurer och hankineser vid en fabrik i södra Kina förra månaden, där två personer dog, enligt statliga medier.

Hankineser är en beteckning för majoriteten av kinserna, även om det inom gruppen ryms många åtskilda grupper. Uigurerna är ett turkfolk som främst är bosatta i Xinjangprovinsen.


Haber

                                                     

ETIC xewiri : Merkizimiz wetendin biwaste igelligen deslepki melumatlargha asaslanghanda, bügün, yeni 7 - ayning 5 - küni, Shaogüande Sherqiy Türkistandin mejburi yötkep kélingen Uyghur ishchilarning Fashist Xitaylarning .


          





  • Merkizimiz wetendin biwaste igelligen deslepki melumatlargha asaslanghanda, bügün, yeni 7 - ayning 5 - küni, Shaogüande Sherqiy Türkistandin mejburi yötkep kélingen Uyghur ishchilarning Fashist Xitaylarning qanliq hujumigha uchrighanliqigha naraziliq bildürüsh meqsidide ürümqide Uyghur ali mektep oqughuchilirini asas qilghan 10 minglighan kishi keng kölemlik namayish élip barghan.
  • Herqaysi Ali mekteplerdin kelgen Namayishchilar aldi bilen Ürümqidiki < xelq meydani > gha toplanghan bolup, keyin ularning sepige jemiyettiki köp sandiki kishimu kélip qoshulghan we qisqighina waqit ichide namayishchilarning sani texminen 20 mingdin eship ketken.
  • Namayishchilar shoar towlushup Xitay hakimiyitidin Shaogüande Uyghurlarni wehshilerche öltürgen qatil Xitaylarni jinayi jawapkarliqqa tartishni we Uyghurlarni ichki ölkilerge mejburi ishlemchilikke iwetish siyasitini derhal toxtutushni telep qilishqan.
  • Namayish bashlinishi bilenla minglighan saqchi we esker kelip namayishchilarni qorshuwalghan we merkizimiz bu xewerge érishkenge qeder texminen mingdin artuq namayishchi tutqun qilinghan.
  • Namayishchilarmu  saqchilarning tutqun qilishigha  qattiq tirkeshken we ikki saqchi mashinisini köydürüp tashlighan, kelgen uchurlardin melum bolushiche hazirgha qeder 29 neper Uyghur namayishchi saqchilar teripidin etip öltürülgen, ölgenlerning bir 50 yashlar etrapida,  yüzligen namayishchilar yarilanghan.
  • Eslide Namayishchilarning merqsidi < xelq meydani > din yolgha chiqip Döngköwrükke yürüsh qilip buyerdiki Uyghur ammisini namayish sepige qoshush bolup, lekin yollar saqchi - eskerler teripidin qattiq qamal qilinghini üchün namayishchilar < xelq meydani > etrapigha qapsilip qalghan

ALLAH



  Arabic  English Translation
1  Allah (الله)  The Greatest Name
2  Ar-Rahman (الرحمن)  The All-Compassionate
3  Ar-Rahim (الرحيم)  The All-Merciful
4  Al-Malik (الملك)  The Absolute Ruler
5  Al-Quddus (القدوس)  The Pure One
6  As-Salam (السلام)  The Source of Peace
7  Al-Mu'min (المؤمن)  The Inspirer of Faith
8  Al-Muhaymin (المهيمن)  The Guardian
9  Al-Aziz (العزيز)  The Victorious
10  Al-Jabbar (الجبار)  The Compeller
11  Al-Mutakabbir (المتكبر)  The Greatest
12  Al-Khaliq (الخالق)  The Creator
13  Al-Bari' (البارئ)  The Maker of Order
14  Al-Musawwir (المصور)  The Shaper of Beauty
15  Al-Ghaffar (الغفار)  The Forgiving
16  Al-Qahhar (القهار)  The Subduer
17  Al-Wahhab (الوهاب)  The Giver of All
18  Ar-Razzaq (الرزاق)  The Sustainer
19  Al-Fattah (الفتاح)  The Opener
20  Al-`Alim (العليم)  The Knower of All
21  Al-Qabid (القابض)  The Constrictor
22  Al-Basit (الباسط)  The Reliever
23  Al-Khafid (الخافض)  The Abaser
24  Ar-Rafi (الرافع)  The Exalter
25  Al-Mu'izz (المعز)  The Bestower of Honors
26  Al-Mudhill (المذل)  The Humiliator
27  As-Sami (السميع)  The Hearer of All
28  Al-Basir (البصير)  The Seer of All
29  Al-Hakam (الحكم)  The Judge
30  Al-`Adl (العدل)  The Just
31  Al-Latif (اللطيف)  The Subtle One
32  Al-Khabir (الخبير)  The All-Aware
33  Al-Halim (الحليم)  The Forbearing
34  Al-Azim (العظيم)  The Magnificent
35  Al-Ghafur (الغفور) The Forgiver and Hider of Faults
36  Ash-Shakur (الشكور) The Rewarder of Thankfulness
37  Al-Ali (العلى)  The Highest
38  Al-Kabir (الكبير)  The Greatest
39  Al-Hafiz (الحفيظ)  The Preserver
40  Al-Muqit (المقيت)  The Nourisher
41  Al-Hasib (الحسيب)  The Accounter
42  Al-Jalil (الجليل)  The Mighty
43  Al-Karim (الكريم)  The Generous
44  Ar-Raqib (الرقيب)  The Watchful One
45  Al-Mujib (المجيب)  The Responder to Prayer
46  Al-Wasi (الواسع)  The All-Comprehending
47  Al-Hakim (الحكيم)  The Perfectly Wise
48  Al-Wadud (الودود)  The Loving One
49  Al-Majid (المجيد)  The Majestic One
50  Al-Ba'ith (الباعث)  The Resurrector
51  Ash-Shahid (الشهيد)  The Witness
52  Al-Haqq (الحق)  The Truth
53  Al-Wakil (الوكيل)  The Trustee
54  Al-Qawiyy (القوى) The Possessor of All Strength
55  Al-Matin (المتين)  The Forceful One
56  Al-Waliyy (الولى)  The Governor
57  Al-Hamid (الحميد)  The Praised One
58  Al-Muhsi (المحصى)  The Appraiser
59  Al-Mubdi' (المبدئ)  The Originator
60  Al-Mu'id (المعيد)  The Restorer
61  Al-Muhyi (المحيى)  The Giver of Life
62  Al-Mumit (المميت)  The Taker of Life
63  Al-Hayy (الحي)  The Ever Living One
64  Al-Qayyum (القيوم)  The Self-Existing One
65  Al-Wajid (الواجد)  The Finder
66  Al-Majid (الماجد)  The Glorious
67  Al-Wahid (الواحد) The One,the All Inclusive,The Indivisible
68  As-Samad (الصمد)  The Satisfier of All Needs
69  Al-Qadir (القادر)  The All Powerful
70  Al-Muqtadir (المقتدر)  The Creator of All Power
71  Al-Muqaddim (المقدم)  The Expediter
72  Al-Mu'akhkhir (المؤخر)  The Delayer
73  Al-Awwal (الأول)  The First
74  Al-Akhir (الأخر)  The Last
75  Az-Zahir (الظاهر)  The Manifest One
76  Al-Batin (الباطن)  The Hidden One
77  Al-Wali (الوالي)  The Protecting Friend
78  Al-Muta'ali (المتعالي)  The Supreme One
79  Al-Barr (البر)  The Doer of Good
80  At-Tawwab (التواب)  The Guide to Repentance
81  Al-Muntaqim (المنتقم)  The Avenger
82  Al-'Afuww (العفو)  The Forgiver
83  Ar-Ra'uf (الرؤوف)  The Clement
84  Malik-al-Mulk (مالك الملك)  The Owner of All
85  Dhu-al-Jalal wa-al-Ikram (ذو الجلال و الإكرام)  The Lord of Majesty and Bounty
86  Al-Muqsit (المقسط)  The Equitable One
87  Al-Jami' (الجامع)  The Gatherer
88  Al-Ghani (الغنى)  The Rich One
89  Al-Mughni (المغنى)  The Enricher
90  Al-Mani'(المانع)  The Preventer of Harm
91  Ad-Darr (الضار)  The Creator of The Harmful
92  An-Nafi' (النافع)  The Creator of Good
93  An-Nur (النور)  The Light
94  Al-Hadi (الهادي)  The Guide
95  Al-Badi (البديع)  The Originator
96  Al-Baqi (الباقي)  The Everlasting One
97  Al-Warith (الوارث)  The Inheritor of All
98  Ar-Rashid (الرشيد)  The Righteous Teacher
99  As-Sabur (الصبور)  The Patient One


Hadis kudsi

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
      " لَمَّا قَضَى اللَّهُ الْخَلْقَ، كَتَبَ فِي كِتَابِهِ عَلَى نَفْسِهِ، فَهُوَ مَوْضُوعٌ عِنْدَهُ: إِنَّ رَحْمَتِي تَغْلِبُ غَضَبِي"

رواه مسلم (وكذلك البخاري والنسائي وابن ماجه)


On the authority of Abu Hurayrah (may Allah be pleased with him), who said that the Messenger of Allah (peace and blessings of Allah be upon him) said:

"When Allah decreed the Creation He pledged Himself by writing in His book which is laid down with Him: 'My mercy prevails over my wrath.'"

[Muslim (also by al-Bukhari, an-Nasa'i and Ibn Majah)]



عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:
" قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: كَذَّبَنِي ابْنُ آدَمَ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ ذَلِكَ، وَشَتَمَنِي وَلَمْ يَكُنْ لَهُ ذَلِكَ، فَأَمَّا تَكْذِيبُهُ إِيَّايَ فَقَوْلُهُ: لَنْ يُعِيدَنِي كَمَا بَدَأَنِي، وَلَيْسَ أَوَّلُ الْخَلْقِ بِأَهْوَنَ عَلَيَّ مِنْ إِعَادَتِهِ، وَأَمَّا شَتْمُهُ إِيَّايَ فَقَوْلُهُ: اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا، وَأَنَا الْأَحَدُ الصَّمَدُ، لَمْ أَلِدْ وَلَمْ أُولَدْ، وَلَمْ يَكُنْ لِي كُفُوًا أَحَدٌ"
رواه البخاري (وكذلك النسائي)

On the authority of Abu Hurayrah (may Allah be pleased with him), who said that the Messenger of Allah (peace and blessings of Allah be upon him) said:

"Allah Almighty has said:

'The son of Adam denied Me and he had no right to do so. And he reviled Me and he had no right to do so. As for his denying Me, it is his saying: 'He will not remake me as He made me at first' (1) - and the initial creation [of him] is no easier for Me than remaking him. As for his reviling Me, it is his saying: 'Allah has taken to Himself a son,' while I am the One, the Everlasting Refuge. I begot not nor was I begotten, and there is none comparable to Me.'"

(1) i.e., bring me back to life after death.


عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ الْجُهَنِيِّ، رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ:
"صَلَّى لَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَاةَ الصُّبْحِ بِالْحُدَيْبِيَةِ، عَلَى إِثْرِ سَمَاءٍ (1) كَانَتْ مِنْ اللَّيْلَةِ، فَلَمَّا انْصَرَفَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ، فَقَالَ لَهُمْ: "هَلْ تَدْرُونَ مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ؟ قَالُوا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: أَصْبَحَ مِنْ عِبَادِي مُؤْمِنٌ بِي وَكَافِرٌ، فَأَمَّا مَنْ قَالَ: مُطِرْنَا بِفَضْلِ اللَّهِ وَرَحْمَتِهِ، فَذَلِكَ مُؤْمِنٌ بِي، كَافِرٌ بِالْكَوْكَبِ، وَأَمَّا مَنْ قَالَ: مُطِرْنَا بِنَوْءِ(1) كَذَا وَكَذَا، فَذَلِكَ كَافِرٌ بِي، مُؤْمِنٌ بِالْكَوْكَبِ"
رواه البخاري (وكذلك مالك والنسائي)

On the authority of Zayd ibn Khalid al-Juhaniyy (may Allah be pleased with him), who said:

The Messenger of Allah (may the blessings and peace of Allah be upon him) led the morning prayer for us at al-Hudaybiyah following rainfall during the night. When the Prophet (may the blessings and peace of Allah be upon him) finished, he faced the people and said to them: "Do you know what your Lord has said?" They said: "Allah and his Messenger know best." He said: "'This morning one of my servants became a believer in Me and one a disbeliever. As for him who said: 'We have been given rain by virtue of Allah and His mercy,' that one is a believer in Me, a disbeliever in the stars (2); and as for him who said: 'We have been given rain by such-and-such a star,' that one is a disbeliever in Me, a believer in the stars.'"

(2) The pre-Islamic Arabs believed that rain was brought about by the movement of stars. This Hadith draws attention to the fact that whatever be the direct cause of such natural phenomena as rain, it is Allah the Almighty who is the Disposer of all things.

[Bukhari (also by Malik and an-Nasa'i).]

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
" قَالَ اللَّهُ: يَسُبُّ بَنِي بَنُو آدَمَ الدَّهْرَ، وَأَنَا الدَّهْرُ، بِيَدِي اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ"
رواه البخاري (وكذلك مسلم)

On the authority of Abu Hurayrah (may Allah be pleased with him), who said that the Messenger of Allah (peace and blessings of Allah be upon him) said:

"Allah said:

'Sons of Adam inveigh against [the vicissitudes of] Time, and I am Time, in My hand is the night and the day.'" (1)


(1) As the Almighty is the Ordainer of all things, to inveigh against misfortunes that are part of Time is tantamount to inveighing against Him.

[Bukhari (also by Muslim).]

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
" قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى: أَنَا أَغْنَى الشُّرَكَاءِ عَنْ الشِّرْكِ؛ مَنْ عَمِلَ عَمَلًا أَشْرَكَ فِيهِ مَعِي غَيْرِي(1)، تَرَكْتُهُ وَشِرْكَهُ".
رواه مسلم (وكذلك ابن ماجه)

On the authority of Abu Hurayrah (may Allah be pleased with him), who said that the Messenger of Allah (peace and blessings of Allah be upon him) said:

"Allah (glorified and exalted be He) said:

'I am so self-sufficient that I am in no need of having an associate. Thus he who does an action for someone else's sake as well as Mine will have that action renounced by Me to him whom he associated with Me."

[Muslim (also by Ibn Majah).]

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ:
" إِنَّ أَوَّلَ النَّاسِ يُقْضَى يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَيْهِ رَجُلٌ اسْتُشْهِدَ، فَأُتِيَ بِهِ فَعَرَّفَهُ نِعَمَهُ فَعَرَفَهَا، قَالَ: فَمَا عَمِلْتَ فِيهَا؟ قَالَ قَاتَلْتُ فِيكَ حَتَّى اسْتُشْهِدْتُ، قَالَ: كَذَبْتَ، وَلَكِنَّكَ قَاتَلْتَ لِأَنْ يُقَالَ: جَرِيءٌ، فَقَدْ قِيلَ، ثُمَّ أُمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلَى وَجْهِهِ حَتَّى أُلْقِيَ فِي النَّارِ. وَرَجُلٌ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ وَعَلَّمَهُ وَقَرَأَ الْقُرْآنَ، فَأُتِيَ بِهِ، فَعَرَّفَهُ نِعَمَهُ فَعَرَفَهَا، قَالَ: فَمَا عَمِلْتَ فِيهَا؟ قَالَ: تَعَلَّمْتُ الْعِلْمَ وَعَلَّمْتُهُ، وَقَرَأْتُ فِيكَ الْقُرْآنَ، قَالَ: كَذَبْتَ، وَلَكِنَّكَ تَعَلَّمْتَ الْعِلْمَ لِيُقَالَ: عَالِمٌ، وَقَرَأْتَ الْقُرْآنَ لِيُقَالَ: هُوَ قَارِئٌ، فَقَدْ قِيلَ، ثُمَّ أُمِرَ بِهِ، فَسُحِبَ عَلَى وَجْهِهِ حَتَّى أُلْقِيَ فِي النَّارِ. وَرَجُلٌ وَسَّعَ اللَّهُ عَلَيْهِ، وَأَعْطَاهُ مِنْ أَصْنَافِ الْمَالِ كُلِّهِ، فَأُتِيَ بِهِ، فَعَرَّفَهُ نِعَمَهُ فَعَرَفَهَا، قَالَ: فَمَا عَمِلْتَ فِيهَا؟ قَالَ: مَا تَرَكْتُ مِنْ سَبِيلٍ تُحِبُّ أَنْ يُنْفَقَ فِيهَا إِلَّا أَنْفَقْتُ فِيهَا لَكَ، قَالَ: كَذَبْتَ، وَلَكِنَّكَ فَعَلْتَ لِيُقَالَ: هُوَ جَوَادٌ، فَقَدْ قِيلَ، ثُمَّ أُمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلَى وَجْهِهِ، ثُمَّ أُلْقِيَ فِي النَّارِ".
رواه مسلم (وكذلك الترمذي والنسائي)

On the authority of Abu Hurayrah (may Allah be pleased with him), who said: I heard the Messenger of Allah (peace and blessings of Allah be upon him) say:

"The first of people against whom judgment will be pronounced on the Day of Resurrection will be a man who died a martyr. He will be brought and Allah will make known to him His favours and he will recognize them. [The Almighty] will say: 'And what did you do about them?' He will say: 'I fought for You until I died a martyr.' He will say: 'You have lied - you did but fight that it might be said [of you]: 'He is courageous.'' And so it was said. Then he will be ordered to be dragged along on his face until he is cast into Hell-fire. [Another] will be a man who has studied [religious] knowledge and has taught it and who used to recite the Qur'an. He will be brought and Allah will make known to him His favours and he will recognize them. [The Almighty] will say: 'And what did you do about them?' He will say: 'I studied [religious] knowledge and I taught it and I recited the Qur'an for Your sake.' He will say: 'You have lied - you did but study [religious] knowledge that it might be said [of you]: 'He is learned.'' And you recited the Qur'an that it might be said [of you]: 'He is a reciter.' And so it was said. Then he will be ordered to be dragged along on his face until he is cast into Hell-fire. [Another] will be a man whom Allah had made rich and to whom He had given all kinds of wealth. He will be brought and Allah will make known to him His favours and he will recognize them. [The Almighty] will say: 'And what did you do about them?' He will say: 'I left no path [un-trodden] in which You like money to be spent without spending in it for Your sake.' He will say: 'You have lied - you did but do so that it might be said [of you]: 'He is open-handed.'' And so it was said. Then he will be ordered to be dragged along on his face until he is cast into Hell-fire."

[Muslim (also by at-Tirmidhi and an-Nasa'i)]


عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ، رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ:
" يَعْجَبُ رَبُّكَ مِنْ رَاعِي غَنَمٍ، فِي رَأْسِ شَظِيَّةِ الْجَبَلِ(1)، يُؤَذِّنُ بِالصَّلَاةِ وَيُصَلِّي، فَيَقُولُ اللَّهُ، عَزَّ وَجَلَّ: انْظُرُوا إِلَى عَبْدِي هَذَا، يُؤَذِّنُ وَيُقِيمُ الصَّلَاةَ، يَخَافُ مِنِّي، قَدْ غَفَرْتُ لِعَبْدِي، وَأَدْخَلْتُهُ الْجَنَّةَ".
رواه النسائي بسند صحيح

On the authority of Uqbah ibn Amir (may Allah be pleased with him), who said: I heard the messenger of Allah (peace and blessings of Allah be upon him) say:

"Your Lord delights at a shepherd who, on the peak of a mountain crag, gives the call to prayer and prays. Then Allah (glorified and exalted be He) will say: 'Look at this servant of Mine, he gives the call to prayer and performs the prayers; he is in awe of Me. I have forgiven My servant [his sins] and have admitted him to Paradise.'"

[An-Nasa'i with a good chain of authorities]



كېمىكى ئاللاھ يۇلىدا بىر نەرسىدىن ۋاز كەچسە، ئاللاھ ئۇنىڭغا تېخىمۇ ياخشىسىنى تولۇقلاپ بىرىدۇ

بارلىق ھەمدۇ- سانا ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى ئاللاھقا، دۇئا ۋە سالاملار رەسۇلىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا، ئائىلە تاۋاباتلىرىغا ۋە بارلىق ساھابىلەرگە بولسۇن!

شەھۋەتنىڭ نەپسىگە سۇلتان، قەلبكە ھاكىم بولىۋالىدىغان تەرەپلىرى بار. ئۇنى تاشلىغانلار قەدىرلىنىدىغان، ئەمما تاشلاپ يىراق كىتىش قېيىن بىر مەسىلە. بىراق، كىمىكى ئاللاھدىن قورقسا، ئۆزىنى كونترول قىلالايدۇ، ئاللاھدىن يارىدەم سورىغانلار ئۇنىڭغا ئىرىشەلەيدۇ...

ئاللاھدىن باشقا بىرىنى خۇرسەنلىكىنى ئىزدەپ ئازغۇن ئادەت ۋە ئەنئەنىلەرنى تاشلىغانلار، ھەقىقەتەن بىر خىل روھىي بېسىم ھىس قىلىدۇ. ئەمما، ئاللاھنىڭ رازىلىقى ئۈچۈن خالىس ئۇ ئىشلاردىن ۋاز كەچكەنلەر بولسا، دەسلىۋىدە، ئۇنىڭ سەمىمى ياكى ئەمەسلىكىنى سىناش يۈزىسىدىن ئىمتىھانغا دۈچ كىلىپ، بىر ئاز قېيىنچىلىق ھىس قىلىدۇ. ئەگەر ئۇنىڭغا مۇئەييەن مۇددەتكىچە سەۋر قىلالىسا، ئاللاھ ئۇنىڭ بارلىق مۇشەققەتلىرىنى ھۇزۇر- ھالاۋەت سۇلىرى بىلەن سۇغىرىدۇ. ھارام ئىشلارنى قىلىشتىن، ئۇلارغا يېقىنلىشىتىن قانچىكى يىراقلاشقانسىرى، ئۇنىڭ ئەجرى ئېشىپ، بىرىلىدىغان ساۋاپ كۆپىيىپ بارىدۇ...

ئاللاھ ئۈچۈن تاشلىغان ئىشلارغا، ئاللاھنىڭ ئۇنىڭدىنمۇ ياخشى ئىشلارنى بەدەل قىلىپ بىرىدىغان ئىشلارنىڭ ئۆلگىلىرى:

1- كېمىكى، كىشلەردىن ھاجىتىنى سوراپ، ئۇلارنىڭ ئالدىدا كۆز ياشلىرىنى ئاققۇزمىسا، ، بارلىق تەلەپ، ئىلتىجالىرىنى يىگانە ئاللاھدىنلا سورىسا... ئاللاھ تائالا ئۇنىڭغا قەلىبنىڭ ھۆرلىكى، نەپسىنىڭ ھۆرمىتى ۋە ئىنسانلارغا ھاجىتى چۈشۈشتىن ساقلاپ قالىدۇ.

2- كېمىكى، ئاللاھنىڭ تەقدىر قىلغان ئىشىلىرىغا ئېتىراز بىلدۈرمەي، بارلىق ئىشلىرىدا ئاللاھنىڭ ئەمرىگە بوي سۇنسا، ئاللاھ ئۇنى ئىشەنچ ۋە رازىلىق بىلەن رزىقلاندۇرىدۇ.

3-كېمىكى، كاھىن- سېھىرگەرلەرنىڭ قېشىغا بېرىشنى تاشلىسا، ئاللاھ ئۇنى سەۋر، سەمىمى تەۋەككۇر ۋە تەۋھىدنىڭ قەلبىدە يەرلىشىشى بىلەن رىزقلاندۇرىدۇ.

4-كېمىكى، ئاللاھنىڭ باشقىسىدىن قورقۇشنى تاشلىسا،  ئاللاھ تائالا ئۇنى ھەممە ئىشتىن خاتىرجەم قىلىپ، ئۇنىڭ قورقۇنچىسىنى تىنچلىق ۋە سالامەتلىككە ئايلاندۇرىۋېتىدۇ.

5-كېمىكى، دۇنياغا يېپىشىۋېلىشنى تاشلىسا، ئاللاھ تائالا ئۇنىڭ ئىشلىرىنى ئۆز ئىلكىگە ئېلىپ، قەلبىنى ھەممىدىن توق قىلىدۇ ۋە ئۇنىڭغا مال- دۇنيا باش ئىگىپ، ئۆزلىگىدىن ئالدىغا كىلىدۇ.

6-كېمىكى، يالغاننى تاشلاپ، راستچىللىقنى دوست تۇتسا، ياخشىلىققا ھىدايەت قىلىنىدۇ ۋە ئاللاھنىڭ نەزىرىدە سەمىمى سادىق بولۇپ سانىلىدۇ.

7-ھەقلىق بولغان تەقدىردىمۇ، تالاش- تارتىش قىلىشنى تاشلىسا، جەننەتتىن ئۇنىڭغا بىر ئۆي ھازىرلىنىدۇ ۋە رەقىبلەرنىڭ يامانلىقىدىن ئامان بولىدۇ. ئۇنىڭ قەلبىنىڭ ساپلىقىغا كاپالەت بولۇپ قالىدۇ.

8-كېمىكى، ساختىلىقنى، رىبانى تەرك قىلسا.. كىشىلەرنىڭ ئۇنىڭغا بولغان ئىشەنچىسى ئاشىدۇ ۋە ئۇنىڭغا ياخشىلىق ۋە بەركەتلەرنىڭ ئىشىكلىرى ئېچىلىدۇ.

9- كېمىكى، ھارام قىلىنغان نەرسىلەرگە قاراشنى تاشلىسا، ئاللاھ تائالا ئۇنىڭ قەلبىدە نۇر، يۈكسەكلىك ۋە ھۇزۇر - ھالاۋەتنى يەرلەشتۈرۈپ بىرىدۇ.

10-كېمىكى، بېخىللىقىنى تاشلىسا... ئۇنى كىشىلەر ياخشى كۈرىدۇ. ئاللاھ ۋە جەننەتكە يېقىنلىشىدۇ. ئىچى سىقىلىش، غەم- غۇسسىلەردىن خالاس، پەزىلەتنىڭ يۈكسەك مەرتىبىلىرىگە ئورلەيدۇ.

11-كېمىكى، ئېنتىقام ئېلىشقا قادىر تۇرۇغلۇق، ئۇنى تەرك قىلىپ، كەچۈرىۋەتسە، ئاللاھ تائالا ئۇنىڭ قەلبىنى كەڭ ۋە خۇشھاللىق بىلەن تولدۇرۇپ بىرىدۇ.

12-ئۆزىنى چەكسىز راھەتلەندۈرىدىغان بىر ناچار سۆھبەتنى تاشلىسا، ئاللاھ تائالا ئۇنىڭغا، ياخشىلىق ۋە پايدا- مەنپەئەت ئالغىلى بولىدىغان ئۇبدان ئادەملەر بىلەن سۆھبەتداش بولۇشقا مۇيەسسەر قىلىدۇ. ئۇ كىشى، بۇنىڭ بىلەن دۇنيا- ئاخىرەتلىك سائادەتكە ئىرىشىدۇ.

13-كېمىكى، كۆپ تاماق يىيىشنى تاشلىسا، ئاللاھ تائالا ئۇنى سېمىزلىك ۋە باشقا بارلىق كېسەللەردىن ئامان قىلىدۇ. چۈنكى، كۆپ يەپ، كۆپ ئىچكەن كىشى، كۆپ ئوخلايدۇ-دە، كۆپ زىيان تارتىدۇ.

14-كېمىكى، غەزەپلىنىشنى تاشلىسا، ئۆزىنىڭ ئىززەت- نەپسىنى، ھۆرمىتىنى ساقلايدۇ. كەچۈرۈم سوراش، پۇشايمان قىلىش خارلىقىدىن قوتۇلۇپ، تەقۋادالار قاتارىغا كىرىدۇ.

15-كېمىكى، باشقىلار توغرىسىدا يامان گۇمان قىلىشنى تاشلىسا، قەلبنىڭ بىئارام، پىكىرنىڭ چېچىلاڭغۇ بولىشىدىن ئامان بولىدۇ. يامان گۇمان قىلىش، سۆيگۈنى ۋەيران قىلىپ، پاساتچىلىقنى چىللايدۇ.

16-كېمىكى، شۆھرەتپەرەسلىك ۋە كۆز- كۆزچىلىكنى تاشلىسا، ئاللاھ ئۇنىڭ ئورنىنى كۆتىرىدۇ، پەزىلىتىنى ئاشۇرىدۇ ۋە شۆھرەت ئۇنىڭ ئايىغا ئاستىدا ئايلىنىپ يۈرىدىغان بولىدۇ.

17-كېمىكى، ئاتا- ئانىسىغا يامانلىق قىلىشىنى تاشلىسا، ئاللاھ ئۇنىڭغا ياخشى پەرزەنتلەرنى بىرىدۇ ۋە ئۇنى جەننەتكە كىرگۈزىدۇ.

18-كېمىكى، سىلە- رەھىم قىلىشنى تاشلاپ قويمىسا، ئاللاھ ئۇنىڭ رزقىنى كەڭ قىلىدۇ ۋە نام نىشانىنى شەرەپلىك قىلىدۇ.

19-كېمىكى، شەھۋانى ئىشىق ۋە ئۇنىڭغا سەۋەپ بولىدىغان نەرسىلەرنى تاشلىسا، ئاللاھ ئۇنىڭغا يۈزلىنىدۇ... ئۇنىڭ قەلبىنى ئۆزىنىڭ سۆيگۈسى بىلەن بېيىتىدۇ.

20-كېمىكى، ھورۇنلۇقنى تاشلىسا، ئاللاھ ئۇنىڭغا جانلىقلىق ۋە خىزمەت ئاتا قىلىدۇ. ھىممىتى ئۆرلىتىپ، ۋاقتىنى قەدىرلەيدىغان قىلىدۇ. ئاز ۋاقىت ئىچىدە كۆپ نەرسىگە ئىرىشىدۇ.


شەيتاننىڭ ھىيلە- مىكرىسىدىن ساقلىنايلى

2008 -يىلى 08-ئاينىڭ 22-كۈنىدىكى جۈمە خۇتبىسىنىڭ قىسقىچە مەزمۇنى. بىرىنچى خۇتبە بارلىق گۈزەل ماختاشلار ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى، قۇدرەتلىك، قىيامەتتە ھەر كىشىنى قىلغان ئەمەللىرىگە ئاساسەن ھۆكۈم قىلغۇچى، ئۆزى خالىغان ئىشنى ئەمەلگە ئاشۇرغۇچى، ئەڭ مەرھەمەتلىك، ھىكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچى، ئەگەر خالىسا ئىنسانلارنىڭ ھەممىسىنى توغرا يولغا باشلايدىغان ئاللاھغا مەنسۇپتۇر. پەرۋەردىگارىم ئاللاھنى ماختايمەن. نېمەتلىرىگە شۈكرى ئېيتىمەن، كەچۈرۈم تەلەپ قىلىمەن، تەۋبە قىلىمەن، ئاللاھنى ھىچ شېرىكى يوق يەككە يىگانە دەپ پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنى ئاللاھنىڭ ئىشەنچىلىك، ۋاپادار، سەمىمى بەندىسى ۋە ئەلچىسى دەپ كەسكىن گۇۋاھلىق بىرىمەن. ئى ئاللاھ! سەندىن پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا، ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا، ساھابىلەرگە ۋە قىيامەتكىچە ئۇلارنىڭ يولىغا ئەگەشكەن بارلىق ياخشى كىشىلەرگە دائىم كۆپلەپ رەھمەت ۋە مەغپىرەت تەلەپ قىلىمىز. ئى مۇسۇلمانلار! ئاشكارا - يوشۇرۇن ئىشلارنىڭ ھەممىسىدە ئاللاھدىن قورقۇڭلار، قىيامەت كۈنىنىڭ ساۋابىنى ئۈمىت قىلىڭلار، بۇزغۇنچىلىق قىلىدىغانلارغا ئەگەشمەڭلار، بىلىڭلاركى ھەر ئىشنىڭ باشلىنىشى ۋە تۈگەنچىسى بولىدۇ، ھەرقانداق ئېلگىرلەشنىڭمۇ چېكى بولىدۇ، ھازىر سىلەر سىناق دۇنياسىدا تۇرۇۋاتىسىلەر، سىلەرنىڭ ئېلگىرلىشىڭلار جەننەتنىڭ ياكى دوزاخنىڭ تەرىپىگە بولىدۇ، ئاللاھ تائالا ئىسلامنى جەننەتكە ماڭىدىغان يول قىلىپ بېكىتتى. كىمكى ئىسلامدىن باشقا يولنى تەلەپ قىلىدىكەن ئاللاھ ئۇنى قوبۇل قىلمايدۇ، ئۇ كىشى قىيامەتتە زىيان تارتقۇچىلاردىن ھېسابلىنىدۇ. بۇ دىن كىشىلەرنى ھالاكەتتىن قۇتۇلدۇرۇپ، زىيان تارتىشتىن ساقلاپ قالىدىغان ياخشى ئەمەللەرنى بېكىتتى، ياخشى ئەمەللەرنى قىلغۇچى كىشىلەر ئۈچۈن جەننەتنى مەڭگۈ نېمەتلىنىدىغان جاي قىلىپ تەييارلىدى. كىشىلەرنى جەننەتكە چاقىرىش ئۈچۈن پەيغەمبەرلەرنى ئەۋەتتى، پەيغەمبەرلەرگە ئەگەشكەنلەر ئاللاھنىڭ نېمەتلىرىگە ئېرىشكەن، ئالى ئورۇنلارغا مۇيەسسەر بولغان، ياخشى ئىشلاردا ئىلگىرلەشكە مۇۋەپپەق بولغان كىشىلەردىن ئىبارەت بولۇپ بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:«كىملەركى ئاللاھغا ۋە پەيغەمبەرگە ئىتائەت قىلىدىكەن، ئۇلار ئاخىرەتتە ئاللاھنىڭ نېمىتىگە ئېرىشكەن پەيغەمبەرلەر، سىددىقلار( يەنى يۇقىرى دەرىجىلىك پەيغەمبەرلەر ۋە شېھىتلەر)، شېھىتلەر ۋە ياخشىلار بىلەن بىللە بولىدۇ، ئۇلار نېمە دېگەن ياخشى ھەمراھلار. بۇ پەزىل ئاللاھ تەرەپتىندۇر، ئاللاھ پەزلى - ئېھسانغا تىگىشلىك بولغانلارنى بىلىشتە يىتەرلىكتۇر». ئۇلار قەلبى ساغلام- پاك، ئىشلىرى گۈزەل، ماختالغۇچى، دۇنيا - ئاخىرەتتە بەخت تاپقۇچى، مەڭگۈ تۇرىدىغان جەننەت بىلەن نىجاتلىققا ئېرىشكۈچى كىشىلەردىن ئىبارەت. شۇنىڭدەك ئاللاھ تائالا دوزاخ ئەھلىنى ۋە ئۇلارنىڭ قىلىدىغان ئىشلىرىنى بېكىتتى، مەڭگۈلۈك بولغان دوزاخقا ئېلىپ بارىدىغان دەرتلىك ئازاب - ئوقۇبەتكە سەۋەپ بولىدىغان يوللارنى بايان قىلىپ بەردى. ئاللاھ تائالا كىشىلەرنى ئۆزىنىڭ غەزەپ - نەپرىتىگە، خارلىققا ۋە دوزاخقا كىرىشىگە سەۋەپ بولىدىغان يامانلىق ۋە چەكلەنگەن ھارام ئىشلارنى قىلىشتىن ئاگاھلاندۇرۇپ مۇنداق دېدى:« كىمكى ئاللاھ ۋە ئاللاھنىڭ رەسۇلىغا ئاسىيلىق قىلىدىكەن، ئۇ كىشىنىڭ بارار جايى دەرتلىك ئازاب - ئوقۇبەتتە مەڭگۈ قالىدىغان جەھەننەمدىن ئىبارەت». ئاللاھ تائالا تۈرلۈك ئازاب - ئوقۇبەتلىك قىلىپ تەييارلىغان دوزاخقا چاقىرىدىغان كىشىلەرنى بېكىتتى، ئاللاھ تائالا دوزاخ ئەھلىنىڭ ئەھۋالىدىن خەۋەر بېرىپ مۇنداق دېدى:«ئۇلارنى بىز دوزاخقا ئۈندەيدىغان پېشىۋالار قىلدۇق،(يەنى ئۇلارنى بىز دۇنيادا گۇمراھلار ئەگىشىدىغان كۇفىرنىڭ باشلىقلىرى قىلدۇق) قىيامەت كۈنى ئۇلار ياردەمگە ئېرىشەلمەيدۇ( يەنى قىيامەت كۈنى ئۇلاردىن ئازابنى توسىدىغان مەدەتكار بولمايدۇ. ئۇلارغا بۇ دۇنيادا لەنەتنى ئەگەشتۈردۇق( يەنى ئۇلارغا بۇ دۇنيادا ئاللاھ، پەرىشتىلەر ۋە مۆمىنلەر لەنەت ئوقۇيدۇ)، قىيامەت كۈنى ئۇلار ئاللاھنىڭ رەھمىتىدىن يىراق قىلىنغۇچىلاردۇر». دوزاخقا ئۈندەيدىغان پېشىۋالار گۇناھ - مەسىيەتلەرنى زىننەتلەپ كىشىلەرگە چىرايلىق كۆرسىتىپ ئۇلارنى دۇنيا - ئاخىرەتتە لەنەتكە قالىدىغان ئىشلارنى قىلىشقا ئۈندەيدۇ، كىشىلەرنى دوزاخقا ئۈندەيدىغان پىشىۋالارنىڭ ئەڭ ئەسكىسى پۈتۈن ۋۇجۇدى ئىپلاسلىق - بۇزۇقچىلىققا تولغان، ئاللاھ ۋە ئاللاھنىڭ ياخشى بەندىلىرىگە ئاداۋىتى كۈچلۈك، ئوچۇق - ئاشكارا، ئاللاھنىڭ لەنەت - نەپرىتىگە دۇچار بولغۇچى ئىبلىس شەيتاندىن ئىبارەتتۇر. ئاللاھ تائالا بىزنى ۋە بارلىق مۇسۇلمانلارنى ئىبلىس ۋە ئۇنىڭ ئەگەشكۈچى ئەۋلادلىرىنىڭ ئازدۇرۇشىدىن ساقلىسۇن !. ئاللاھ تائالا ئۆزىگە ئىتائەت قىلغۇچىلار بىلەن ئاسىيلىق قىلغۇچىلارنى ئايرىپ ئۇلارغا مۇكاپات ۋە جازا بېكىتىش ئۈچۈن ئۆزىنىڭ رەب ۋە ئىلاھلىق خۇسۇسىيىتىگە لايىق بولغان خاس بىلىش ئىلمى بىلەن ئۇلارنىڭ ئەھۋالىنى بېكىتتى. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ:« ئىبلىس ئۇلارنى ئازدۇرۇشتىن ئىبارەت گۇمانىنى ھەقىقەتەن ئىشقا ئاشۇردى، چۈنكى بىر تۈركۈم مۆمىنلەردىن باشقا ئۇلارنىڭ ھەممىسى ئىبلىسقا ئەگەشتى. ئىبلىسنىڭ ئۇلار( يەنى ئەگەشكۈچىلەر) ئۈستىدىن ۋەسۋەسە قىلىش بىلەن ھۆكۈمرانلىق قىلىش پەقەت بىزنىڭ ئاخىرەتكە ئىمان ئېيتقۇچىلار بىلەن ئۇنىڭغا شەك كەلتۈرگۈچىلەرنى بىلىۋېلىشىمىز ئۈچۈندۇر، پەرۋەردىگارىڭ ھەممە نەرسىنى كۆزەتكۈچىدۇر». ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:« سىلەرگە (پەيغەمبەرلىرىم ئارقىلىق):« ئى ئادەم بالىلىرى! شەيتانغا چوقۇنماڭلار، ئۇ ھەقىقەتەن سىلەرگە ئاشكارا دۈشمەندۇر، ماڭىلا ئىبادەت قىلىڭلار، بۇ توغرا يولدۇر» دەپ تەۋسىيە قىلمىدىممۇ؟، شۈبھىسىزكى، شەيتان سىلەردىن نۇرغۇن كىشىلەرنى ئازدۇردى، بۇنى چۈشەنمەمسىلەر؟». ئاللاھ تائالا كىشىلەرنى ھەر تۈرلۈك پاھىشە - بۇزۇقچىلىق ۋە ئەسكىلىككە دەۋەت قىلىدىغان شەيتاندىن ئىبارەت ئىپلاس مەخلۇققا مەلۇم دائىرە ئىچىدە كۈچ - قۇدرەت بەردى، مۆمىنلەرگە بۇنىڭدىن ساقلىنىپ تاقابىل تۇرىدىغان كۈچ - قۇدرەت ۋە قورال ئاتا قىلدى، ئاللاھ ئىبلىسنى پەقەت مۇسۇلمانلارنى ۋەسۋەسە قىلىدىغان، قەلبلەرنى تەشۋىشلەندۈرىدىغان، كۆڭۈلگە ئازغۇن خىياللارنى پەيدا قىلىپ گۇناھ - مەسىيەتكە قىزىقتۇرىدىغان خۇسۇسىيەت بەردى، شۇنىڭ بىلەن ئىبلىس كىشىلەرنىڭ گۇناھ - مەسىيەتكە بولغان رىغبىتىنى قوزغاپ، ئىرادىسىنى كۈچلاندۇرۇپ بۇنى قىلىشقا ئۈندەيدۇ، ھەر قانداق ئىشنى قىلىشتىن ئىلگىرى ئىنسان قەلبىدە بۇنى قىلىش پىكرى پەيدا بولىدۇ، ئاللاھ تائالا شەيتانغا يەنە گۇناھ - مەسىيەتنى زىننەتلەپ چىرايلىق كۆرسىتىدىغان قابىلىيەتنى بەردى، ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ:« شەيتان ئۇلارنىڭ قىلىۋاتقان ئىشلىرىنى چىرايلىق كۆرسىتىدۇ»، ئاللاھ تائالا شەيتانغا كىشىلەرگە بىر نەرسىنى ياخشى كۆرسىتەلەيدىغان كۈچ بەرمىدى، بۇ كۈچ - قۇۋۋەتكە ئاللاھ تائالا دىن باشقا ھېچكىم ئىگە بولالمايدۇ، ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:« بىلىڭلاركى، ئىچىڭلاردا رەسۇلۇللاھ (ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى) بار، ئەگەر ئۇ نۇرغۇن ئىشلاردا سىلەرگە ئىتائەت قىلىدىغان بولسا، چوقۇم قىيىن ئەھۋالدا قالاتتىڭلار، لېكىن ئاللاھ سىلەرگە ئىماننى قىزغىن سۆيگۈزدى ۋە ئۇنى دىللىرىڭلاردا كۆركەم قىلدى، سىلەرگە فىسقنى، كۇفرىنى ۋە گۇناھنى يامان كۆرسەتتى، ئەنە شۇلار ئاللاھنىڭ پەزلى ۋە نېمىتى بىلەن توغرا يولدا بولغۇچىلاردۇر. ئاللاھ ھەممىنى بىلگۈچىدۇر، ھىكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر». ئاللاھ تائالا ئىبلىستىن ئىبارەت بۇ بۇزۇق مەخلۇققا كاپىرلارنى يامان ئىش ۋە بۇزۇقچىلىققا ئۈندەيدىغان ۋە قىزىقتۇرۇپ بۇنىڭغا يېتەكلەيدىغان كۈچ - قۇدرەت بەرگەن، ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ:« بىزنىڭ شەيتانلارنى كافىرلارغا ئەۋەتكەنلىكىمىزنى (يەنى مۇسەللەت قىلغانلىقىمىزنى) بىلمەمسەن؟ شەيتانلار ئۇلارنى (گۇناھلارغا) قىزىقتۇرىدۇ. ئۇلارنىڭ ھالاك بولۇشىغا ئالدىراپ كەتمىگىن، (ئۇلارنىڭ كۈنى ئاز قالغان بولۇپ) ئۇنى بىز ساناپ تۇرىمىز». ئاللاھ ئىبلىس بىلەن شەيتانغا ۋە ئۇنىڭ ياردەمچىلىرىگە كىشىلەرنى ھالاكەتكە ئېلىپ بارىدىغان، ئۇلارنىڭ تىزدىن غەزىپىنى قوزغايدىغان، قەلبكە ھەرخىل ۋەسۋەسىلەرنى پەيدا قىلىپ توغرا يولدىن ئازدۇرىدىغان خاسلىق بەرگەن بولۇپ، ئاللاھ تائالا ئىبلىسقا بەرگەن كۈچلەرنىڭ ھەممىسى ناھايىتى ئاجىز، بۇ ئاللاھغا چىڭ ئىسىلغان، مۇستەھكەم تەۋرەنمەس ئىمانغا دۈچكەلگەندە يىمىرىلىپ پارچە - پارچە بولۇپ يوقىلىدۇ. بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:« ھەقىقەتەن شەيتاننىڭ ھىلى - مىكىرلىرى ناھايىتى ئاجىزدۇر». ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:« شۈبھىسىزكى مۆمىنلەرنىڭ ۋە پەرۋەردىگارىغا تەۋەككۈل قىلغۇچىلار (يەنى يۆلەنگۈچىلەر) نىڭ ئۈستىدىن شەيتان ھۆكۈمرانلىق قىلالمايدۇ (يەنى پەرۋەردىگارىغا چىن يۆلەنگەن مۆمىنلەرگە شەيتاننىڭ ۋەسۋەسىسى تەسىر قىلالمايدۇ). شەيتان پەقەت ئۆزىنى دوسىت تۇتىدىغانلار ۋە ئۆزىنىڭ (ئىغۋا قىلىشى) بىلەن مۇشرىك بولۇپ كەتكەنلەر ئۈستىدىنلا ھۆكۈمرانلىق قىلىدۇ». ئاللاھغا تەۋەككۇل قىلىپ ياخشى ئەمەللەرنى قىلىۋاتقان، ئىمانى كۈچلۈك بولغان مۇسۇلمانلارغا ھەرگىزمۇ شەيتان ھۆكۈمرانلىق قىلالمايدۇ، بىز بۇ ئوچۇق دۈشمىنىمىز بولغان شەيتاننىڭ مەۋجۇدلىقىغا ۋە ئىغۋالىرىنىڭ تەسىرىگە ئېشىنىمىز، ئۆزىمىزنى بۇنىڭ ۋەسۋەسىلىرىدىن پاك دەپ قارىمايمىز، ئاللاھ تائالا بىزنى ۋە بارلىق مۇسۇلمانلارنى ئىبلىس ۋە ئۇنىڭ ئەۋلادلىرىنىڭ ئازدۇرۇشىدىن ساقلىسۇن!. ئىبلىستىن ئىبارەت بۇ دۈشمەن ياخشىلىق يوللارنىڭ ھەممىسىدە كىشىلەرنى توسۇشقا ئۇرىنىدۇ، بۇنىڭ ئەكسى بولغان يامانلىققا چاقىرىدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ:« ئىبلىس ئېيتتى:«سېنىڭ مېنى ئازدۇرغانلىقىڭدىن ئۇلار (يەنى ئادەم ئەلەيھىسسالام ۋە ئۇنىڭ ئەۋلادىغا ۋەسۋەسە قىلىش) ئۈچۈن چوقۇم سېنىڭ توغرا يولۇڭ ئۈستىدە ئولتۇرىمەن. ئاندىن ئۇلارغا چوقۇم ئالدىدىن، ئارقىسىدىن، ئوڭىدىن، سولىدىن ھۇجۇم قىلىمەن، ئۇلارنىڭ كۆپچىلىكىنىڭ (نېمىتڭگە) شۈكرى قىلغۇچىلار ئەمەسلىكىنى كۆرىسەن». ئاللاھنىڭ لەنىتىگە دۇچار بولغان ئىبلىسنىڭ يامانلىققا ئۈندەيدىغان ۋەسۋەسىسىدىن، ھىيلە - مىكىرلىرى ۋە بۇزۇقچىلىققا بولغان قۇتراتقۇلىقىدىن پەقەت ئاللاھقا چىڭ ئېسىلغاندا ساقلانغىلى بولىدۇ. بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:« كىمكى ئاللاھغا چىڭ ئېسىلىدىكەن، توغرا يولغا يېتەكلەنگەن بولدى». شەيتاننىڭ ھىيلە - مىكىرلىرى ۋە پىتنە - پاساتلىرىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن قۇرئان- ھەدىسكە چىڭ ئېسىلىش ۋە كىشىلەرنى بۇنىڭغا چاقىرىش كېرەك. ئى مۇسۇلمانلار! ئاللاھ تائالا بىزگە شەيتاننىڭ ئىنساننى ھەرخىل ئىشلارغا قىزىقتۇرۇپ، ئۇ ئىشنى قىلىۋاتقاندا، ئۇ ئىنساننىڭ ئۆزىدىن ھىچ پەرقى يوقلىقىنى بىلىپ، ئىنساننى خارلىققا ۋە رەسۋالىق ھالىتىگە چۈشۈرۈپ مەسخىرە قىلىدىغانلىقىنى بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ:« (ئى مۇھەممەد!) ئاللاھ نامى بىلەن قەسەمكى، سەندىن ئىلگىرى ئۆتكەن ئۈممەتلەرگە ھەقىقەتەن (پەيغەمبەرلەر) ئەۋەتتۇق، شەيتان ئۇلارنىڭ ئەمەللىرىنى ئۆزلىرىگە چىرايلىق كۆرسەتتى، شەيتان بۈگۈن ئۇلارنىڭ ياردەمچىسىدۇر. ئۇلار ئاخىرەتتە قاتتىق ئازابقا دۇچار بولىدۇ». شەيتان نۇھ ئەلەيھسسالامنىڭ قەۋمىگە، ئاد قەۋمىگە، سەمۇد قەۋمىگە، ئىبراھىم ئەلەيھسسالامنىڭ قەۋمىگە، مەديەن ئەھلىگە ئاللاھغا شېرىك كەلتۈرۈش، كۇفۇرلۇق ۋە گۇناھ - مەسىيەتلەرنى زىننەتلەپ چىرايلىق كۆرسەتتى. لۇت ئەلەيھسسالامنىڭ قەۋمىگە پاھىشە ئىشلارنى چىرايلىق كۆرسەتتى. ئىلگىركى ئۈممەتلەرگە ئاللاھنىڭ بۇيرۇقىغا بويسۇنماي ھەر خىل گۇناھ - مەسىيەتلەرنى قىلىشنى چىرايلىق كۆرسەتتى. ئۇلارغا ئاللاھنىڭ ئازابى چۈشكەندە ھىچ نەرسە ئۇلارغا مەنپەئەت قىلمىدى ۋە پۇشايماننىڭ پايدىسى بولمىدى. ئاللاھ تائالا بۇ ھەقتە مۇنداق دېدى: « ئۇلار (يەنى مۇناپىقلار يەھۇدىلارنى ئۇرۇشقا قىزىقتۇرۇشتا) شەيتانغا ئوخشايدۇ، ئۆز ۋاقتىدا شەيتان ئىنسانغا: «كافىر بولغىن» دېدى. ئىنسان كافىر بولغان چاغدا شەيتان: «مەن سەندىن ئادا- جۇدامەن، مەن ھەقىقەتەن ئالەملەرنىڭ پەرۋەردىگارى ئاللاھدىن قورقىمەن» دېدى. ئۇلارنىڭ (يەنى شەيتان بىلەن ئىنساننىڭ) ئاقىۋىتى بىرلىكتە دوزاخقا كىرىش، دوزاختا مەڭگۈ قېلىش بولدى، ئەنە شۇ زالىملارنىڭ جازاسىدۇر». ئەمما ئاخىرەتتە بۇ شەيتانلار كۈچلۈك ئوتنىڭ ئىچىدە كۆيۈپ تۇرۇپ ئۆزىنىڭ ئەگەشكۈچىلىرىگە ئۆزىنىڭ ئۇلاردىن ئاد - جۇدا ئىكەنلىكىنى ئېلان قىلىدۇ. ئۇلارنىڭ ئازاب چېكىشىگە پەرۋا قىلمايدۇ. ئۆزىگىمۇ ۋە باشقىلارغىمۇ ھىچ پايدا يەتكۈزەلمەيدۇ. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ:« ئىش پۈتكەندە (يەنى ھېساب تۈگەپ، جەننەتىلەر بىلەن دەۋزىخىلار ئايرىلىپ بولغاندا)، شەيتان: «ئاللاھ ھەقىقەتەن سىلەرگە (ئىتائەت قىلغۇچىنى مۇكاپاتلاش، ئاسىيلىق قىلغۇچىنى جازالاشتىن ئىبارەت) راسىت ۋەدىنى قىلغان ئىدى، (ۋەدىسىگە ۋاپا قىلدى). مەن سىلەرگە (ئۆلگەندىن كېيىن تىرىلىش، ساۋاب، جازا دېگەنلەر يوق، دەپ يالغان) ۋەدە قىلغان ئىدىم، (ۋەدەمگە) خىلاپلىق قىلدىم، سىلەرگە مېنىڭ (كۇفرىغا، گۇناھقا زورلىغۇدەك) ھۆكۈمرانلىقىم بولغىنى يوق، مەن سىلەرنى پەقەت (گۇمراھلىققىلا) دەۋەت قىلدىم، سىلەر (دەۋىتىمنى) قوبۇل قىلدىڭلار، شۇنىڭ ئۈچۈن مېنى ئەيىبلىمەڭلار، ئۆزۈڭلارنى ئەيىبلەڭلار، مەن سىلەرگە ياردەم بېرىپ قۇتقۇزالمايمەن، سىلەرمۇ ماڭا ياردەم بېرىپ قۇتقۇزالمايسىلەر، مەن سىلەرنىڭ بۇرۇن مېنى ئاللاھغا (ئىبادەتتە) شېرىك قىلغانلىقىڭلارنى ئېتىراپ قىلمايمەن، شۈبھىسىزكى، زالىملار چوقۇم قاتتىق ئازابقا دۇچار بولىدۇ»دەيدۇ». بۇ ۋاقىتتا ئۇلار ئۈچۈن ئازاب - ئوقۇبەت ئىچىدە ئىڭراپ دات - پەرياد سىلىپ، پۇشايمان قىلىپ يىغلاشتىن باشقا ئىش بولمايدۇ. ئاللاھ تائالا ئۇلارغا:« ئىغىزىڭلارنى يۇمۇڭلار، سۆزلىمەڭلار» دەيدۇ. مۇسۇلمان ئۈچۈن ئىبلىس شەيتاننىڭ ھىلى - مىكرىسىدىن ساقلىنىدىغان نەرسە ئاللاھتىن دائىم بۇ ئىپلاسنىڭ شەررىدىن ساقلاشنى تەلەپ قىلىپ پانالىق تىلەشتىن ئىبارەت. ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:« ئەگەر شەيتان ساڭا ۋەسۋەسە قىلسا،(شەيتاننىڭ ۋەسۋەسىسىدىن) ئاللاھغا سېغىنىپ پاناھ تىلىگىن. ئاللاھ ھەقىقەتەن (سۆزۈڭنى) ئاڭلاپ تۇرغىچىدۇر، (ئىشىڭنى) بىلىپ تۇرغىچىدۇر. ئېيتقىنكى، «پەرۋەردىگارىم! ساڭا سېغىنىپ شەيتانلارنىڭ ۋەسۋەسىلىرىدىن پاناھ تىلەيمەن. پەرۋەردىگارىم! ساڭا سېغىنىپ شەيتانلارنىڭ ماڭا ھەمراھ بولۇشىدىن پاناھ تىلەيمەن». پەيغەمبەر ئەلەيھسسالامنىڭ يېنىدا ئىككى كىشى قىزىرىشىپ قىلىپ بىرىنىڭ كۆزلىرى قىزىرىپ، تومۇرلىرى كۆپۈپ كېتىۋىدى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دېدى:« مەن بىر سۆزنى بىلىمەن، ئەگەر ئۇلارنىڭ بىرى بۇ سۆزنى دىسە ئۇنىڭ ئاچچىقى دەرھال كېتەتتى، ئۇ: پەرۋەردىگارىم! ساڭا سىغىنىپ شەيتانلارنىڭ ۋەسۋەسىلىرىدىن پاناھ تىلەيمەن» دېگەندىن ئىبارەت دېدى». شەيتاننىڭ ھىلى - مىكرىسىدىن ساقلىنىدىغان يەنە بىر نەرسە نامازنى دائىم جامائەت بىلەن ئوقۇشتىن ئىبارەت بولۇپ ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:« ھەقىقەتەن ناماز ئىنساننى گۇناھ ۋە پاھىشە ئىشلاردىن توسىدۇ». شەيتان ھەققىدە مۇنداق دېگەن:« كىمكى شەيتاننىڭ يوللىرىغا ئەگىشىدىكەن، شەيتان ئۇ كىشىنى گۇناھ ۋە پاھىشە ئىشلارغا بۇيرىيدۇ». پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە:« كىمكى بامدات نامىزىنى جامائەت بىلەن ئوقۇسا ئۇ كىشى كەچ كىرگىچە ئاللاھنىڭ كىپىللىكىدە بولىدۇ، سىلەرنىڭ بىرىڭلار ئاللاھنىڭ كىپىللىكىدىن بىر نەرسىنى سورىمىسۇن» دېگەن. (يەنى بەندە ئاللاھنىڭ ساقلىشىدىنمۇبۈيۈك شەرەپ يوقلىقى كۆزدە تۇتىلىدۇ-م-) شەيتاننىڭ ھىلى - مىكرىسىدىن ساقلىنىدىغان يەنە بىر نەرسە ئايەتەل كۇرسىنى، ئىخلاسنى، مۇئەۋۋىزەتەيننى(قۇل ئەئۇزۇ بىرەببىنناس ۋە قۇل ئەئۇزۇ بىرەببىل پەلەقنى) سۈرە غاپىرنىڭ ئاخىرىدىكى ئايەتلەرنى ھەر نامازدىن كىيىن كۆپ ئوقۇش، مۇسۇلمان كىشى ھەر قېتىم مەسچىتكە كىرگەندە :« بىسمىللاھ، ۋەسسالاتۇ ۋەسسەلامۇ ئەلا رەسۇلىللاھ، پەرۋەردىگارىم! ساڭا سىغىنىپ، ئېسىل زاتىڭ، بۇرۇندىن بولغان ھۆكۈمرانلىقىڭ بىلەن شەيتانلارنىڭ ۋەسۋەسىلىرىدىن پاناھ تىلەيمەن»دىسە، شەيتان:«بۇ كۈننىڭ قالغىنىدا مەندىن ساقلىنىپ قالدىڭ» دەيدۇ. شەيتاننىڭ ھىلى - مىكرىسىدىن ساقلىنىدىغان يەنە بىر نەرسە قۇرئاننى كۆپ ئوقۇش بولۇپ قۇرئاننىڭ شەيتاننى قوغلاشتا ئالاھىدە خۇسۇسىيىتى بار، ئىنسان قۇرئاننى قانچە كۆپ ئوقۇسا ئۆزىنى شەيتاندىن ناھايىتى ياخشى ساقلايدۇ. شەيتاننىڭ ھىلى - مىكرىسىدىن ساقلىنىدىغان يەنە بىر نەرسە زاكاتنى تولۇق ئادا قىلىش، سەدىقە قىلىش، ياخشىلىققا بۇيرۇش، يامانلىقتىن چەكلەش، ياخشىلىق يوللىرىغا مال سەرپ قىلىشتىن ئىبارەت بولۇپ پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېگەن:«سۇ ئوتنى ئۆچۈرگەندەك سەدىقە خاتالىقلارنى ئۆچۈرىدۇ». مۇسۇلمان خاتالىقتىن ساقلانغاندا كاتتا نىجاتلىققا ئېرىشكەن بولىدۇ، ياخشىلىق قىلىش بىلەن يامانلىقتىن ساقلانغىلى بولىدۇ. شەيتاننىڭ ھىلى - مىكرىسىدىن ساقلىنىدىغان يەنە بىر نەرسە ئاللاھنى كۆپ زىكىر قىلىش، (سۇبھانەللاھ، ئەلھەمدۇلىللاھ، ئاللاھۇ ئەكبەر، لا ئىلاھە ئىللەللاھۇ) دېيىش، ئىستىغپار ئېيتىشتىن ئىبارەت بولۇپ بۇخارى بىلەن مۇسلىمدا ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنغان ھەدىستە پەيغەمبەر ئەلەيھسسالامنىڭ مۇنداق دېگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇ:« قانداق بىر كىشى«لا ئىلاھە ئىللەللاھۇ ۋەھدەھۇ لا شەرىيكەلەھۇ، لەھۇلمۈلكۈ ۋەلەھۇلھەمدۇ ۋەھۇۋە ئەلە كۇللى شەيئىن قەدىر»(بىر ئاللاھدىن باشقا ئىلاھ يوق، ئاللاھنىڭ شېرىكى يوق، پۈتكۈل ھۆكۈمرانلىق ۋە ماختىلىش ئاللاھغا خاستۇر ۋە ئاللاھ ھەرنەرسىگە قادىردۇر) دېگەن كەلىمىنى بىر كۈندە100 قېتىم ئوقۇسا ساۋابى ئون قۇل ئازات قىلغاننىڭ بارابىرىدە بولىدۇ ۋە ئۇ كىشىگە100 ياخشىلىق يېزىلىپ، ئۇنىڭدىن 100 يامانلىق ئۆچۈرۈلىدۇ، شۇ كۈنى كەچ كىرگىچە ئۇ كىشى ئۈچۈن شەيتاندىن قالقان بولىدۇ». شەيتاننىڭ ھىلى - مىكرىسىدىن ساقلىنىدىغان يەنە بىر نەرسە ئاللاھنىڭ سۆزىنى ئالى قىلىش ئۈچۈن جىھاد قىلىش، ئۆز نەپسى بىلەن كۆرەش قىلىش، ئۆز نەپسى بىلەن كۆرەش قىلىش بولسا بۈيۈك جىھاد ھېسابلىنىدۇ. شەيتاننىڭ ھىلى - مىكرىسىدىن ساقلىنىدىغان يەنە بىر نەرسە ياخشىلىق ۋە ئېلىم، ۋەز-نەسىھەت سورۇنلىرىغا قاتنىشىش، ئويۇن - تاماشا، ئەيشى - ئىشرەت سورۇنلىرىدىن ۋە توغرا بولمىغان جايلاردىن يىراق بولۇش كېرەك، چۈنكى بۇنداق سورۇنلارغا شەيتانلار ھازىر بولۇپ بۇ يەرگە ھازىر بولغان كىشىلەرنىڭ ئارىسىغا بىر - بىرىنى ئۆچ كۆرۈش، ھەسەت قىلىش، ئاداۋەت قىلىش، يامان ۋە ھارام ئىشلارغا ھەمكارلىشىش قاتارلىق ئەخلاقسىزلىقلارنىڭ مەيدانغا كىلىشىدە باش رول ئالىدۇ. بۇنىڭ ئاقىۋىتى كىشىلەرنى ئادەم ئۆلتۈرۈش، ھاراق ئېچىش، زىنا قىلىش قاتارلىق مۇسۇلمانلارنىڭ شەنىگە داغ چۇشۇدىغان ئىشلارنى قىلىپلا قالماستىن، ئىسلامنىڭ ئوبرازىنى خۇنۇكلاشتۇرىدىغان چوڭ گۇناھلارنى قىلىشقا ئېلىپ بارىدۇ. باشتىن ئاخىرى بۇ ئىبلىسنىڭ يامانلىق ھىلى - مىكرىسىدىن قۇتۇلىدىغان ئاساسلىق ئامىل تەۋھىد ئەقىدىسىنى مۇستەھكەملەپ، ئاللاھغا تەۋەككۇل قىلىش، ئاللاھ تەرەپكە يۈزلىنىش، ئىخلاس بىلەن تائەت - ئىبادەت قىلىشتىن ئىبارەت بولۇپ بۇ ھەقتە ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:« مېنىڭ بەندىلىرىمگە (يەنى ئۇلارنى ئازدۇرۇشقا) سېنىڭ كۈچۈڭ يەتمەيدۇ، پەقەت گۇمراھلاردىن ساڭا ئەگەشكەنلەرگىلا (سېنىڭ كۈچۈڭ يېتىدۇ)». ئى مۇسۇلمانلار! ئاللاھغا ھەقىقى تەقۋالىق قىلىڭلار، شەيتاننىڭ سىلەرنى غەپلەتتە قالدۇرۇپ ئازدۇرۇشىدىن ۋە ھىلى - مىكىرلىرىدىن ساقلىنىڭلار. ئاللاھ تائالا مۇنداق دەيدۇ:« ئى مۆمىنلەر! ئىسلام دىنىغا پۈتۈنلەي كىرىڭلار (يەنى ئىسلام دىنىنىڭ پۈتۈن ئەھكاملىرىغا بويسۇنۇڭلار، بەزى ئەھكاملىرىغا ئەمەل قىلىپ، بەزى ئەھكاملىرىنى تەرك ئەتمەڭلار)، شەيتاننىڭ يوللىرىغا (ۋە ئىغۋاسىغا) ئەگەشمەڭلار. شەيتان سىلەرگە ھەقىقەتەن ئاشكارا دۈشمەندۇر. سىلەرگە (ئىسلام دىنىنىڭ ھەقلىقىنى كۆرسىتىدىغان) روشەن دەلىللەر كەلگەندىن كېيىن (توغرا يولدىن) تېيىپ كەتسەڭلار، بىلىڭلاركى، (سىلەر جازالىنىسىلەر، چۈنكى) ئاللاھ غالىبتۇر (يەنى سىلەردىن ئىنتىقام ئېلىشتىن ئاجىز ئەمەستۇر)، ھېكمەت بىلەن ئىش قىلغۇچىدۇر». ئاللاھ بۈيۈك قۇرئان كەرىم بىلەن ماڭا ۋە سىلەرگە بەرىكەت بەرسۇن، ئۇنىڭدىكى ۋەز نەسىھەتلەردىن ۋە پەيغەمبەر ئەلەيھسسالامنىڭ سۈننەتلىرىدىن ھەممەيلەنگە مەنپەئەت بەرسۇن، ئۆزۈم ئۈچۈن ۋە سىلەر ئۈچۈن ئاللاھتىن كەچۈرۈم تەلەپ قىلىمەن، ئاللاھتىن كەچۈرۈم تەلەپ قىلىڭلار، ئاللاھ كەچۈرۈم تەلەپ قىلغۇچىلارنى كەچۈرگۈچىدۇر ۋە بەك مېھرىباندۇر. ئىككىنچى خۇتبە بارلىق گۈزەل ماختاشلار تەقۋالىق بىلەن ئىتائەت قىلغۇچىنى ئىززەتلىك قىلغان، ئۆزىنىڭ بۇيرۇقىغا خىلاپلىق قىلىپ ئاسىيلىق قىلغۇچىلارنى خارقىلغان ئاللاھغا خاستۇر. ئاللاھنى ھىچ قانداق شېرىكى يوق، يەككە - يىگانە دەپ، پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنى ئاللاھنىڭ بەندىسى ۋە ئەلچىسى دەپ گۇۋاھلىق بىرىمەن. ئى ئاللاھ! سەندىن پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا، ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا، ساھابىلەرگە ۋە قىيامەتكىچە ئۇلارنىڭ يولىغا ئەگەشكەن بارلىق ياخشى كىشىلەرگە كۆپلەپ رەھمەت، مەغپىرەت تەلەپ قىلىمىز. ئى مۇسۇلمانلار! ئاللاھغا ھەقىقى تەقۋادارلىق قىلىڭلار، بىلىڭلاركى، ئىبلىس ئىنسانلارنى يامانلىق يوللىرىنىڭ ھەممىسىگە ئۈندەيدۇ، ياخشىلىق يوللىرىنىڭ ھەممىسىدە تۇرۇۋېلىپ كىشىلەرنى ياخشىلىقتىن توسۇشقا ئۇرىنىدۇ، ياخشىلىق قىلىشنى مەقسەت قىلغۇچى كىشىلەردىن ھىچ بىرىنى تۆۋەن كۆرمەيدۇ ۋە چالا قويمايدۇ، شەيتاننىڭ ئىنسانلار ئازدۇرۇشتىكى دەسلەپكى چاقىرىقى ئاللاھغا كۇفۇرلۇق قىلىشقا ئۈندەش بولۇپ ئەگەر بۇنىڭغا بويسۇنسا ئۇ كىشىنى شەيتان دۇنيا - ئاخىرەتتە ھالاكەتكە ئېلىپ بارىدىغان يامانلىق تەرەپكە باشلايدۇ، ئەگەر ئىنسان شەيتاننىڭ كۇفۇرلۇققا ئۈندىشىگە بويسۇنمىسا، شەيتان ئۇ كىشىنى دىندا بىدئەتچىلىككە ئۈندەيدۇ، چۈنكى بىدئەتچىلەرنىڭ كۆپچىلىكى ئۆزىنىڭ خاتالىقىنى ئېتىراپ قىلىپ تەۋبە قىلمايدۇ. بىدئەتنى توغرا دىن دەپ ئېتىقاد قىلىدۇ، بۇنىڭ بىلەن شەيتان خۇرسەن بولىدۇ. ئەگەر ئىنسان شەيتاننىڭ چوڭ گۇناھلارنى قىلىشقا ئۈندىشىگە بويسۇنمىسا شەيتان ئۇ كىشىنى كىچىك گۇناھلارنى داۋاملىق قىلىشقا ئۈندەيدۇ، ئەگەر بۇنىڭغىمۇ بويسۇنمىسا شەيتان ئۇ كىشىنى مۇھىم بولغان ئىشلاردىن توسۇپ مۇھىم بولمىغان ئىشلارنى ۋە دۇرۇس بولغان ئىشلارنى قىلىشقا ئۈندەيدۇ، شەيتاننىڭ ۋۇجۇدى شۇملۇققا تولغان بولۇپ ئۆز ۋەدىسىنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن ھەر تەرەپتىن ئىنساننى ئازدۇرۇشقا تىرىشىدۇ. ھەر تەرەپتىن ئىنسان رىغبەتلىنىدىغان نەرسىلەرگە يامانلىقنىڭ ئېشىكىنى ئېچىپ تۇرىدۇ. نەپسى دېگەن نەرسە ھەقىقەتەن يامان ئىشلارغا كۆپ بۇيرىيدۇ. پەرۋەردىگارىم رەھمەت قىلىپ ساقلىغان ئادەم بۇنىڭدىن مۇستەسنادۇر. ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن:« ئى ئىنسانلار! ئاللاھنىڭ ۋەدىسى ھەقىقەتەن ھەقتۇر، سىلەرنى ھەرگىز دۇنيا تىرىكچىلىكى مەغرۇر قىلمىسۇن، شەيتاننىڭ سىلەرنى ئاللاھنىڭ ئەپۇسىنىڭ كەڭلىكى بىلەن مەغرۇر قىلىشقا يول قويماڭلار. شەيتان ھەقىقەتەن سىلەرگە دۈشمەندۇر، ئۇنى دۈشمەن تۇتۇڭلار، شەيتان ئۆزىنىڭ تەۋەلىرىنى ئەھلى دوزاختىن بولۇشقا چاقىرىدۇ». ھەقىقەتەن شەيتان ئىنساننىڭ گۇناھ - مەسىيەتلەرنى كۆزگە ئىلماي تۆۋەن كۆرۈشىدىن قانائەتلىنىدۇ، شۇنىڭ ئۈچۈن سىلەر شەيتاننىڭ كىرىش ئېغىزلىرىدىن ئاگاھ بولۇڭلار، ئازدۇرۇشىدىن ساقلىنىڭلار، پەيغەمبەر ئەلەيھىسالام مۇنداق دېگەن:« شەيتان ئەرەب يىرىم ئارىلىدا كىشىلەرنى بۇتقا چوقۇندۇرۇشتىن ئۈمىدىنى ئۈزدى، لېكىن سىلەرنىڭ ئاراڭلارغا پىتنە تېرىپ ئازدۇرۇشقا رازى بولدى». بىلىڭلاركى! ئاللاھ تائالا سىلەرنى پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامغا دۇرۇت ئېيتىشقا بۇيرۇپ قۇرئان كەرىمدە مۇنداق دېدى:« « ئاللاھ ھەقىقەتەن پەيغەمبەرگە رەھمەت يوللايدۇ، پەرىشتىلەرمۇ ھەقىقەتەن پەيغەمبەرگە مەغپىرەت تەلەپ قىلىدۇ، ئى مۆمىنلەر! سىلەر پەيغەمبەرگە دۇرۇت ئېيتىڭلار ۋە ئامانلىق تىلەڭلار». ئى مۆمىنلەر!بارلىق پەيغەمبەرلەرنىڭ يولباشچىسى، ئىلگىركى ۋە كىيىنكى كىشىلەرنىڭ خوجىسى بولغان پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا كۆپلەپ دۇرۇت ئېيتىڭلار ۋە ئامانلىق تىلەڭلار. ئى ئاللاھ! پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا، ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا سەن ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا، ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا رەھمەت، مەغپىرەت قىلغاندەك رەھمەت، مەغپىرەت قىلغىن، ئىبراھىم ئەلەيھىسسالامغا، ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا بەرىكەت ئاتا قىلغاندەك بەرىكەت ئاتا قىلغىن. ئى ئاللاھ! سەندىن پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا، ئائىلە تاۋابىئاتلىرىغا، ساھابىلەرگە ۋە ئۇلار نىڭ يولىغا ئەگەشكەن بارلىق ياخشى كىشىلەرگە كۆپلەپ رەھمەت، مەغپىرەت تەلەپ قىلىمىز. ئى ئاللاھ توغرا يول تۇتقۇچى، ئادىللىق بىلەن ھۆكۈم قىلغۇچى، ھەقىقەتنى دۇنياغا تاراتقۇچى پەيغەمبىرىمىز مۇھەممەد ئەلەيھسسالامنىڭ ئىز باسارلىرىدىن بولغان ئەبۇ بەكرى، ئۆمەر، ئوسمان، ئەلىدىن ۋە باشقا بارلىق ساھابىلاردىن رازى بولغىن. سىنىڭ سىخىلىقىڭ، رەھمىتىڭ ۋە خەيرى ئېھسانىڭ بىلەن بىزدىنمۇ رازى بولغىن. ئى ئاللاھ! ئىسلامنى ۋە مۇسۇلمانلارنى ئەزىز قىلغىن. مۇشرىكلار ۋە كاپىرلارنى خار قىلغىن. دىن دۇشمەنلىرىنى تارمار قىلغىن. قىيىنچىلىقتا قالغانلارنىڭ قىيىنچىلىقىنى ئاسانلاشتۇرغىن. ئەسىرگە چۈشۈپ قالغان مۇسۇلمانلارنىڭ قۇتۇلۇشىغا ياردەم بەرگىن. مۇسۇلمانلاردىن قەرىزدارلارنىڭ قەرزىنى ئاسانلاشتۇرغىن. سىنىڭ رەھمەت شەپقىتىڭ بىلەن مۇسۇلمانلاردىن كېسەللىك ئازابى تارتىۋاتقان كىشىلەرگە شىپالىق بەرگىن. سەن ھەممىگە قادىر قۇدرەتلىك، بىزنىڭ ھەممە ئىشلىرىمىزنىڭ ئاقىۋىتىنى ياخشى قىلغىن، بىزنى دۇنيانىڭ خارلىقى ۋە ئاخىرەتنىڭ ئازابىدىن ساقلىغىن، بىزگە يامغۇر ياغدۇرۇپ بەرگىن. سەن پۈتۈن ئالەمنىڭ پەرۋەردىگارى، سەندىن باشقا ئىلاھ يوق، بالا - مۇسىبەتنى سەندىن باشقا ھېچكىم توسىيالمايدۇ. بىزنى ۋە بىزنىڭ ئەۋلادلىرىمىزنى شەيتاندىن ۋە ئىنسان جىندىن بولغان ئەگەشكۈچىلىرىنىڭ زىيان يەتكۈزۈشىدىن ساقلىغىن. بارلىق مۇسۇلمانلارنى شەيتاندىن ۋە ئىنسان جىندىن بولغان ئەگەشكۈچىلىرىنىڭ زىيان يەتكۈزۈشىدىن ساقلىغىن. سەن ھەممىگە قادىر، قۇدرەتلىك، بۇ شەھەرنى ۋە باشقا مۇسۇلمانلارنىڭ شەھەرلىرىنى تىنىچ، خاتىرجەم، پاراۋان قىلغىن. سەن ھەممىگە قادىر، قۇدرەتلىك، بارلىق مۇسۇلمان رەھبەرلەرنى سىنىڭ كىتابىڭ ۋە پەيغەمبىرىڭنىڭ سۈننىتى بىلەن ھۆكۈم قىلىدىغان،خەلقىگە، ۋەتىنىگە كۆيىنىدىغان قىلغىن. ئى ئاللاھ! بىزگە دۇنيا ئاخىرەتتە ياخشىلىق ئاتا قىلغىن، بىزنى دوزاخ ئازابىدىن ساقلىغىن. ئى ئاللاھنىڭ بەندىلىرى! ئاللاھ سىلەرنى ئادىللىق قىلىشقا، خەيرى ئېھسان قىلىشقا، ئۇرۇق تۇغقانلارغا ئېھسان قىلىشقا بۇيرىيدۇ. پاھىشە ئىشلاردىن، ھەددىدىن ئېشىشتىن توسىدۇ. سىلەرنىڭ نەسىھەت قوبۇل قىلىشىڭلار ئۈچۈن سىلەرگە نەسىھەت قىلىدۇ، ئاللاھغا بەرگەن ۋەدەڭلارغا ۋاپا قىلىڭلار، ئەھدىنى چىڭىتقاندىن كىيىن بۇزىۋەتمەڭلار، ئاللاھنى بۇ ئىشقا ۋەكىل قىلدىڭلار، ئاللاھ سىلەرنىڭ قىلىۋاتقان ئىشىڭلارنى بىلىپ تۇرغىچىدۇر، ناھايىتى كاتتا بولغان ئاللاھنى يادىتىڭلار، ئاللاھمۇ سىلەرنى ئەسلەيدۇ، ئاللاھنىڭ ھېسابسىز نېمەتلىرىگە شۈكۈر ئېيتىڭلار، سىلەرگە زىيادە قىلىپ بېرىدۇ، ئاللاھنى يادىتىش كاتتا ئىشدۇر، ئاللاھ سىلەرنىڭ قىلىۋاتقان ئىشىڭلارنى بىلىپ تۇرغىچىدۇر
.

Ramazan

ما يُـبـطــل الصــيـــام ما يبطل الصلاه قسمان: 1- ما يبطله , ويوجب القضاء . 2- وما يبطله , ويوجب القضاء والكفارة . ما يبُـطـلة و يـوجـب القـضـاء 2,1- الاكل والشرب عمداً :- فإما اكل او شرب ناسياً, أو مخطئاً , أو مكرها , فلا قضاء عليه ولا كفارة , فعن ابى هريره ان النبى صلى الله عليه وسلم قال (( من نسى وهو صائم فأكل او شرب, فليتم صومه, فإنما اطعمه الله وسقاه)) ::: رواه الجماعة ::: , وقال الترمزى : والعمل على هذا عند اكثر اهل العلم , وبه يقول سفيان الثورى والشافعى واحمد واسحاق , وروى الدارقطنى والبيهقى والحاكم وقال: صحيح على شرط مسلم ,, وعن ابى هريرة ان النبى صلى الله عليه وسلم قال (( من افطر فى رمضان ناسياً فلا قضاء عليه ولا كفاره )) , قال الحافظ ابن حجر : اسناده صحيح. وعن ابن عباس رضى الله عنهما : ان النبى صلى الله عليه وسلم قال (( ان الله وضع عن امتى الخطأ والنسيان , وما استكرهوا عليه )) ::: رواه ماجه والطبرانى والحاكم :::. 3- القىء عمداً :- فإن غلبة القىء فلا قضاء عليه او كفارة , فعن ابى هريره : ان النبى صلى الله عليه وسلم قال (( من ذرعه القىء فليس عليه قضاء , ومن إستقاء عمداً فليقض )) ::: رواه احمد وابو داود والترمزى وابن ماجه وابن حبان والدارقطنى والحاكم وصححه :::. قال الخطابى : لا أعلم خلافاً بين اهل العلم فى أن من ذرعه القىء فإنه لا قضاء عليه , ولا فى ان من استقاء عامداً , فعليه القضاء . 5,4- الحيض , والنفاس :- الحيض و النفاس ولو اللحظه الاخيرة قبل غروب الشمس , وهذا مما اجمع العلماء عليه . 6- الاستمناء سواء اكان سببه تقبيل الرجل لزوجته او ضمها اليه , او كان باليد :- فهذا يبطل الصوم , ويوجب القضاء , فإن كان سببه مجرد النظر , نهاراً فى الصيام , لا يبطل الصوم , ولا يجب فيه شىء , وكذلك المذى , لا يؤثر فى الصوم, قل او كثر. 7- تناول ما لا يتغذى به , من المنفذ المعتاد , الى الجوف مثل تعاطى الملح الكتير , فهذا يفطر فى قوله عامه اهل العلم :- 8- من نوى الفطر وهو صائم بطل صومه , وان لم يتناول مفطرا :- فإن النيه ركن من اركان الصيام , فإن نقضها قاصداً الفطر ومتعمداً له إنتقض صيامه لا محاله. 9- اذا اكل , او شرب , او جامع ظاناً غروب الشمس وعدم طلوع الفجر :- فظهر خلاف ذلك , فعليه القضاء , عند جمهور العلماء , ومنهم الأئمه الاربعه. وذهب اسحاق وداود وابن حزم وعطاء وعروة والحسن البصرى وجاهد: إلى أن صومه صحيح , ولا قضاء عليه , لقول تعالى { وَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ فِيمَا أَخْطَأْتُم بِهِ وَلَكِن مَّا تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا } (5) سورة الأحزاب , ولقوله رسول الله صلى الله عليه وسلم (( إن الله وضع عن امتى الخطاء ...))الخ , وتقدم , وروى عبد الرازق قال : حدثنا معمر عن الاعمش عن زيد ابن وهب , قال :(( افطر الناس فى زمن عمر ابن الخطاب , فرأيت عساساً اخرجت من بيت حفصه فشربوا , ثم طلعت الشمس من سحاب فكأن ذلك شق على الناس , فقالوا : نقضى هذا اليوم , فقال عمر لم؟ والله ما تجانفنا الاثم )) , وروى البخارى عن اسماء بنت ابى بكر رضى الله عنها قالت (( افطرنا يوماً من رمضان فى غيم , على عهد رسول الله صلى الله عليه وسلم ثم طلعت الشمس )) ,, قال بن تيميه : وهذا يدل على شيئين : الاول : يدل على انه لا يستحب مع الغيم التأخير إلى أن يتيقن الغروب , فإنهم لم يفعلوا ذلك , ولم يأمرهم به النبى صلى الله عليه وسلم , والصحابه مع نبيهم أعلم وأطوع لله ورسوله ممن جاء بعدهم , والثانى : يدل على أنه لا يجب القضاء , فإن النبى صلى الله عليه وسلم لو أمرهم بالقضاء , لشاع ذلك , كما نقل فطرهم فلما لم ينقل دل على انه لم يأمرهم به , واما ما يبطله ويوجب القضاء , والكفاره , فهو الجماع لا غير عند الجمهور . فعن ابى هريره قال : جاء رجل إلى النبى صلى الله عليه وسلم فقال : هلكت يا رسول الله , قال: (( وما أهلكك ؟ )) قال : وقعت على امرأتى فى رمضان . فقال (( هل تجد ما تعتق رقبه؟ )) قال: لا , قال: (( فهل تستطيع ان تصوم شهرين متتابعين؟ )) قال : لا , قال :(( فهل تجد ما تطعم ستين مسكينا ؟ )) قال : لا ,, ثم جلس فأتى النبى صلى الله عليه وسلم بعرق فيه تمر , فقال : (( تصدق بهذا )) قال : فهل على افقر منا ؟ فما بين لابتيها اهل بيت احوج إليه منا ؟ فضحك النبى صلى الله عليه وسلم , حتى بدت نواجذه , وقال :(( اذهب فأطعمه اهلك )) ::: رواة الجماعة ::: ومذهب الجمهور أن المرأة , والرجل سواء فى وجوب الكفارة عليهما , ماداما قد تعمدا الجماع , مختارين فى نهار رمضان ناوين الصيام , فان وقع الجماع , نسيانا , أو لم يكونا مختارين , بأن اُكرها علية , او لم يكونا ناوين الصيام , فلا كفارة على واحد منهما . فإن أُكرهت المرأة من الرجل , أو كانت مفطرة لعذر وجبت الكفارة علية دونها . ومذهب الشافعى : أنة لاكفارة على المرأة مطلقا , لا فى حالة الاختيار , ولا فى حالة الإكراة . وإنما يلزمها القضاء فقط , قال النووى : والاصح - على الجملة - وجوب كفارة واحدة علية خاصة , عن نفسة فقط , وإنة لاشىء على المرأة , ولا يلاقيها الوجوب , لأنة حق مال مختص بالجماع , فأختص بة الرجل , دون المرأة كالمهر , قال ابو داود : سُئل احمد عمن أتى أهلة فى رمضان , أعليها كفارة ؟ قال ماسمعنا أن على امرأة كفارة , قال فى المعنى : ووجة ذلك : ان النبى صلى الله على وسلم :(( أمر الوطىء فى رمضان يعتق رقبة , ولم يأمر فى المرأة بشىء , مع علمة بوجود ذلك منها )) والكفارة على ترتيب المذكور فى الحديث , فى قوله جمهور العلماء . فيجب العتق اولاً , فإن عجز عنه , فصيام شهرين متتابعين فإن عجزعنه , أطعم ستين مسكيناً من أوسط ما يطعم منه أهله وأنه لا يصح الإنتقال من حالة إلى أخرى , إلا إذا عجز عنها , ويذهب المالكيه ورواه احمد : انه مخير بين الثلاث فأيها فعل أجزا عنه. لما روى مالك , وابن جريح , عن حميد ابن عبد الرحمن , عن ابى هريرة : أن رجلاً أفطر فى رمضان فأمره رسول الله صلى الله عليه وسلم ان يكفر بعتق رقبه , أو شهرين متتابعين أو اطعام ستين مسكينا. ::: رواه مسلم ::: , و (( او )) تفيد التخير. ولأن الكفارة بسبب مخالفة , فكانت على التخير , ككفارة اليمين . قال الشوكانى : وقد وقع فى الروايات , ما يدل على الترتيب والتخيير , والذين رووا الترتيب اكثر ومعهم الزيادة . وجمع المهلب والقرطبى بين الروايات , بتعدد الواقعة. قال الحافظ : وهو بعيد , لأن القصه واحدة , والمخرج متحد , والأصل عدم التعدد , وأجمع بعضهم يحمل الترتيب على الأولويه , والتخير على الجواز , وعكسه بعضهم , انتهى . * ومن جامع عامداً فى نهار رمضان ولم يكفر , ثم جامع أخر يوم منه فعليه كفارة واحدة :- عند الاحناف , ورواية عن احمد , لأنها جزاء عن جناية تكرار سببها قبل استيفائها , فتتداخل . قال مالك والشافعى , وروايه عن احمد : عليه كفارتان , لأن كل يوم عبادة مستقله , فإذا وجبت الكفارة بإفساد لم تتداخل كرمضانيين , وقد أجمعوا: على أن من جامع فى رمضان , عامداً وكْفر , ثم جامع فى يوم اخر , فعليه كفارة اخرى . وكذلك أجمعوا على أن من جامع مرتين فى يوم واحد ولم يكْفر عن الاول : ان عليه كفارة واحدة , فإن كْفر عن الجماع الاول لم يكفر ثانيا , عند جمهور الائمة , وقال احمد : عليه كفارة ثانية. * قضاء رمضان :- قضاء رمضان لا يجب على الفور , بل يجب وجباً موسعاً فى أى وقت , وكذلك الكفارة . فقد صح عن عائشة رضى الله عنها أنها كانت تقضى ما عليها من رمضان فى شعبان ولم تكن تقضيه فوراً عند قدرتها على القضاء , والقضاء مثل الأداء , بمعنى أن من ترك أياماً يقضيها دون أن يزيد عليها. ويفارق القضاء الأداء , فى أنه فيه التتابع , لقوله الله تعالى { أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَر } (184) سورة البقرة. أى ومن كان مريضا , أو مسافر فأفطر , فليصم عدة الأيام التى أفطر فيها , فى أيام اخر , متتابعات أو غير متتابعات , فإن الله أطلق الصيام ولم يقيده , وروى الدارقطنى عن ابن عمر رضى الله عنهما : أن النبى صلى الله عليه وسلم قال فى قضاء رمضان : (( إن شاء فرق , وإن شاء تابع )) , وإن اخر القضاء حتى دخل رمضان أخر , صام رمضان الحاضر , ثم يقضى بعده من عليه , إذا كان التأخير بسبب العذر . وخالفوهم فيما إذا لم يكن له عذر فى التأخير , فقالوا: عليه أن يصوم رمضان الحاضر ثم يقضى ما عليه بعده , ويفدى عما فاته عن كل يوم مدا من طعام , وليس لهم فى ذلك دليل يمكن الاحتجاج به . فالظاهر ما ذهب اليه الأحناف , فإنه لا شرع إلا بنص صحيح . * من مات وعليه صيام:- أجمع العلماء على أن من مات وعليه فوائت من الصلاه فإن وليه لا يصلى عنه , هو ولا غيره , وكذلك من عجز عن الصيام لا يصوم عنه أحد اثناء حياته . فإن مات وعليه صيام وكان قد تمكن من صيامه قبل موته فقد إختلف الفقهاء فى حكمه . فذهب جمهور العلماء , منهم ابو حنيفه , ومالك , والمشهور عن الشافعى : إلى أن وليه لا يصوم عنه ويطعم عنه مدا , عن كل يوم . والمذهب المختار عن الشافعيه : أنه يستحب لوليه أن يصوم عنه , ويبرأ به الميت , ولا يحتاج إلى طعام عنه. والمراد بالولى , القريب , سواء كان عصبه , أو وارثاً , أو غيرهما , ولو صام أجنبى عنه , صح , إن كان بإذن الولى , وإلا فإنه لا يصح . وإستدلوا بما رواه احمد , والشيخان , عن عائشه: أن النبى صلى الله عليه وسلم قال: (( من مات وعليه صيام صام عنه وليه )) زاد البراز لفظ : إن شاء .. وروى أحمد , وأصحاب السنن : عن ابن عباس رضى الله عنهما: أن رجلاً جاء إلى النبى صلى الله عليه وسلم , فقال: يا رسول الله , إن أمى ماتت وعليها صيام شهر أفأقضيه عنها ؟ فقال: (( لو كان على أمك دين أكنت قاضيه ؟ )) قال: نعم , قال : (( فدين الله احق ان يقضى )) , قال النووى : وهذا القول هو الصحيح المختار الذى نعتقده وهو الذى صححه محققوا أصحابنا الجامعون بين الفقه والحديث لهذه الأحاديث الصحيحة الصريحة. * التقدير فى بلاد التى يطول نهارها ويقصر ليلها:- إختلفت الفقهاء فى التقدير , فى البلاد التى يطول نهارها , ويقصر ليلها , والبلاد التى يقصر نهارها , ويطول ليلها , على أى البلاد يكون ؟ , فقيل : يكون التقدير على البلاد المعتدلة التى وقع فيها التشريع , كمكة والمدينة , وقيل : على أقرب بلاد معتدلة إليهم .


RSS 2.0